درمان ریشه دندان به زبان ساده (عصب کشی)
در این صفحه به بررسی آناتومی و ساختار ریشه دندان با تاکید بر کانال ریشه و درمان های مرتبط با آن پرداخته شده است. چنانه نیاز به عصب کشی و یا درمان ریشه دندان دارید حتما این مقاله از تاج دنتال را با دقت بخوانید.
همه چیز درباره ریشه دندان و کانال هایش
دندان از بخش ها مختلفی تشکیل شده و یکی از مهم ترین بخش های آن ریشه است. ریشه یا (root) همان بخشی از دندان است که در زیر خط لثه قرار دارد و کاملا توسط این بافت پنهان شده و به نوعی محافظت می شود. ریشه دندان دقیقا از گردن دندان شروع شده و تا استخوان فک ادامه دارد. جایی که توسط ساختارهایی به استخوان متصل شده است.
خود ریشه دندان از بخش هایی تشکیل می شود که در نهایت باعث استحکام و ثبات یک دندان کامل در قوس فکی می شود. بخش های مهم مرتبط با ریشه دندان عبارتند از:
- کانال ریشه: بسته به نوع دندان، ریشه می تواند یک یا چند کانال داشته باشد. یعنی ریشه منشعب شده و در داخل هر شاخه آن یک کانال بسیار باریک وجود دارد. این کانال ها حاوی پالپ یا مغز دندان هستند. زمانی که صحبت از درمان ریشه یا Root Canal Treatment می شود منظور انجام درمان روی همین کانال ها به منظور برداشتن پالپ آلوده است.
- سمنتوم: این ماده استخوان مانند که سمنت نیز نامیده می شود، ریشه دندان را می پوشاند. به رباط پریودنتال متصل است.
- رباط پریودنتال: رباط پریودنتال از بافت همبند و فیبر کلاژن ساخته شده است. هم شامل اعصاب و هم رگ های خونی است. همراه با سمنت، رباط پریودنتال، دندان ها را به حفره های دندان متصل می کند.
- اعصاب و عروق خونی: رگ های خونی رباط پریودنتال را با مواد مغذی تامین می کنند. در حالی که اعصاب به کنترل میزان نیرویی که هنگام جویدن استفاده می شود کمک می کند.
- استخوان آلوئولار: استخوان نگهدارنده دندان که به آن استخوان آلوئولار نیز می گویند، استخوانی است که حفره های دندان را در بر گرفته و ریشه های دندان را احاطه کرده است. دندان ها را در جای خود نگه می دارد.
درمان ریشه دندان یا عصب کشی چیست؟
بسیاری از افراد ممکن است حداقل یک بار درمان ریشه دندان را تجربه کرده باشند و معمولا افرادی که به این مرحله می رسند قطعا درد دندان را تحمل کرده اند. عصب کشی یک درمان تکنیکی و نیازمند مهارت است. درمان ریشه دندان به درمان دندان هایی که پوسیدگی آنها وسیع است و به عصب دندان رسیده است گفته می شود. این درمان با خارج کردن عصب دندان، تمیز کردن و شکل دادن به فضای کانال و در نهایت پر کردن دندان صورت می گیرد.
هدف از درمان ریشه دندان از بین بردن درد و عفونت درون دندان و همچنین حفظ دندان به جای کشیدن و جایگزین کردن دندان مصنوعی است. همانطور که گفته شد تعداد کانال ها در دندان ها متفاوت است ولی روند کلی درمان برای همه دندان ها یکی است. درمان ریشه دندان بنا به سختی کار معمولا نیازمند یک یا دو جلسه ملاقات با دندانپزشک می باشد.
انواع روش های درمان ریشه دندان
برای درمان ریشه دندان با توجه به وضعیت دندان و شدت عفونت، از روش‌های مختلفی استفاده می شود که عبارتند از:
- جراحی اپیکو: در این روش، باز کردن دندان و دسترسی مستقیم به ریشه ها به وسیله جراحی انجام می شود. سپس تمیز کردن و درمان آسیب ها انجام می پذیرد.
- عصب کشی یا اندو: این روش شامل حذف نخاع دندان (عصب) است. عملیات اندو با هدف کاهش درد و بهبود وضعیت عفونت انجام می شود.
- درمان ریشه مجدد یا ری اندو: زمانی که علائم مرتبط با آسیب و عفونت در پالپ دندان مشاهده می شود، این روش برای بازگرداندن سلامت ریشه دندان به کار می رود.
- روش جدید درمان ریشه دندان با لیزر: درمان با لیزر یک روش جدید برای درمان ریشه دندان و تغییرات چندگانه در فرآیند عصب کشی دندان است. این فرآیند می تواند درمان ریشه را به شدت آسان، بدون درد و با کمترین عوارض به اتمام برساند.
با تشخیص نشانه های عفونت و آسیب در ریشه دندان، پیشنهاد می شود به دندانپزشک متخصص مراجعه کنید تا با استفاده از یکی از این روش ها، فرآیند درمان را به طور کامل انجام دهد.
علائم دندان به عصب رسیده چیست؟
شواهد و نشانه های خاصی به ما نشان می دهند که دندان به عصب رسیده است. این علائم عبارتند از:
- درد پایدار و مستمر در دندان مشخص
- احساس درد در دندان هنگام مصرف غذا
- حساسیت دندان به نوشیدنی های سرد و گرم
- شکستگی در بخشی از دندان یا به عبارت دیگر لب پر شدن آن
- تیرگی و سیاه شدن دندان که ناشی از عفونت در قسمت داخلی آن است.
- ایجاد آبسه و تورم در لثه
- خروج ترشحات چرکی از اطراف دندان و لثه
مراحل درمان عصب کشی دندان چیست؟
اولین گام برای درمان ریشه دندان بی حسی موضعی است. پس از اینکه ناحیه مورد نظر در دهان و لثه بیمار بی حس شد دندان مورد نظر به وسیله یک ورقه از جنس لاستیک بسیار نازک به نام (Rubber Dam) از سایر دندان ها و بافت های دهان جدا می شود.
علت این که دندان مورد درمان از سایر دندان ها جدا می شود، این است که از ورود بزاق و باکتری های موجود در دهان به داخل دندان مورد نظر جلوگیری شود. در مرحله بعد دندانپزشک تمام پوسیدگی ها، ترمیم ها و شکستگی ها را توسط ابزار دندانپزشکی بر می دارد. بعد از برداشتن این موارد دندانپزشک به ریشه دندان دسترسی پیدا می کند و تمام پالپ ملتهب به همراه باکتری ها و سایر محتویات کانال، از داخل کانال ریشه خارج می شود.
در این مرحله برای از بین بردن میکروب ها و بقایای سلولی آنها از محلول های ضد میکروبی استفاده می شود. سپس در مرحله بعد کانال های موجود در هر دندان با مواد مخصوصی که برای پر کردن ریشه دندان است پر می شود. مواد مورد استفاده برای پر کردن دندان گوتاپرکا نام دارد. در نهایت مسیر دسترسی به کانال در تاج دندان پر شده و در اکثر موارد دندان مورد نظر روکش می شود.
تفاوت درمان ریشه دندان و عصب کشی
بدون شک، در حین مراحل درمان، سوالی در ذهن شما مطرح می شود که فرق درمان ریشه دندان با عصب کشی چیست؟ همانطور که می دانید، در حال حاضر به دلیل درد دندان، روش های جدیدی برای درمان مناطق مورد نظر، که به عنوان ریشه دندان شناخته می شوند، اجرا می شود. این درمان شامل خروج ماده پالپ و قطع عروق عصبی در این ناحیه می شود. این اقدام باعث انجام فرآیند عصب کشی می شود و در نتیجه، درد دندان به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. به واقع می توان گفت که عصب کشی یک بخش از مراحل درمان ریشه است و یکی از مراحل حساس این فرآیند محسوب می شود که باید با دقت و حساسیت بالا انجام شود.
آیا درمان ریشه دندان درد دارد؟
باور عمومی افراد بر این است که درمان ریشه با درد همراه است. همانطور که گفته شد دندانپزشک برای درمان ریشه دندان از بی حسی موضعی استفاده می کند. بنابراین در حین درمان بیمار دردی را احساس نمی کند. در بسیاری از موارد بعد پایان درمان ریشه و از بین رفتن اثر بی حسی ناحیه مورد درمان به مدت چند روز دردناک بوده و باعث آزردگی بیمار می شود.
علت این دندان درد به خاطر حجم کار انجام شده، خروج ذرات ریز بافت دندانی به داخل بافت استخوانی، التهاب در بافت نگهدارنده اطراف دندان و مشکلاتی از این قبیل است. این دردها با مسکن های معمولی که توسط پزشک تجویز می شوند تسکین می یابند.
اما اگر درد ناحیه مورد درمان بسیار زیاد باشد و بعد از چند روز از بین نرود، حتما باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا معاینه مجدد و بررسی های لازم برای یافتن علت درد و تسکین آن صورت بگیرد.
درمان ریشه دندان چقدر طول میکشد؟
یکی از مسائل مهم در زمینه درمان های دندانپزشکی، پرسش در مورد مدت زمان درمان است. مدت زمان و تعداد جلسات مورد نیاز برای درمان ریشه دندان به میزان خسارت و فرسودگی دندان، نوع ریشه و تعداد کانال های دندان بستگی دارد. در صورتی که تعداد کانال های دندان بیشتر باشد، زمان درمان طولانی تر خواهد بود. به طور متوسط، درمان ریشه دندان معمولا بین 1 تا 3 جلسه انجام می شود و هر جلسه درمان ریشه دندان حدودا 60 تا 90 دقیقه به طول می انجامد.
درمان ریشه مجدد چه زمانی انجام می شود؟
ممکن است درمان ریشه دندان به طور کامل انجام نشده باشد یا عصب ها به طور کامل تخلیه نشده باشند، یا به دلیل وجود عفونت در کانال های داخلی، نیاز به اجرای مجدد درمان ریشه دندان وجود داشته باشد. درمان ریشه مجدد به دلیل پیچیدگی و دشواری بیشتر نسبت به عصب کشی، ممکن است نیازمند انجام جراحی اپیکو باشد.
در صورت پوسیدگی دندان وسیع و از دست رفتن حدود ۵۰ درصد بافت دندان، به درمان پست پرداخته می شود. پست می تواند به دو شکل ریختگی و فایبر باشد. در نوع ریختگی، پس از حذف بخش های پوسیده و تخلیه عصب، قالب گیری انجام می شود. سپس در لابراتوار، یک تکه فلزی که ریشه و تاج دندان را پوشش می دهد، ساخته می شود. این قالب توسط دندانپزشک بر روی دندان مورد نظر قرار می گیرد و روی آن روکش قرار می گیرد. این روش که به نام “پست کور” معروف است، برای درمان دندان هایی با آسیب گسترده موثر است.
دندان های دارای آسیب محدود با روش پست فایبر درمان می شوند. این روش در یک جلسه انجام می شود و به قالب گیری و ارسال به لابراتوار نیاز ندارد. عصب دندان تخلیه شده و با پست فایبر پر می شود، سپس تاج دندان با روکش پوشانده می شود.
مراقبت های بعد از درمان ریشه دندان به چه صورت است؟
پس از درمان، دندان عصب کشی شده را مانند سایر دندان ها تمیز کرده و توصیه های پزشک را برای گرفتن نتیجه مطلوب انجام دهید. در اینجا به مواردی از مراقبت های بعد از درمان ریشه دندان اشاره می کنیم.
- تا 2 ساعت بعد از درمان از خوردن غذاهای سفت خودداری کنید.
- مسواک زدن دندان ها را به صورت مرتب روزی دو مرتبه و حداقل 2 دقیقه فراموش نکنید.
- آنتی بیوتیک و داروهای تجوز شده توسط پزشک به طور کامل استفاده شوند.
- دندانی که درمان ریشه شده است شکننده است و باید حتما روکش شود.
- برای تمیزکردن میان دندان ها از نخ دندان استفاده کنید.
- پس از درمان شاهد ایجاد التهاب در اطراف ریشه دندان و متعاقبا درد هستیم. این علائم طبیعی بوده و پس از گذشت مدتی بهبود می یابد. برای تسکین درد و التهاب مصرف مسکن توصیه می شود.
- در صورت بروز علائمی چون آبسه دندانی، تب، بی حالی و اشکال در بلع در اولین فرصت به دندانپزشک خود مراجعه کرده تا اقدامات درمانی لازم به عمل آید.
هزینه درمان ریشه دندان چقدر است؟
هزینه درمان ریشه به عوامل مختلفی وابسته است. از جمله وضعیت کلی دندان ها از نظر موقعیت، تعداد کانال ها و میزان پوسیدگی و عفونت دندان ها. اگر وضعیت دندان ها به گونه ای باشد که دندانپزشک بیمار را به یک متخصص درمان ریشه دندان ارجاع دهد، هزینه عصب کشی به طبع افزایش می یابد. زیرا درمان تخصصی ریشه دندان های انتهایی، شرایط دشوارتری دارد. به دلیل اینکه تعداد کانال ها بیشتر است و ممکن است ریشه دندان ها به صورت منحنی باشد که درمان را دشوارتر می کند. بنابراین هزینه درمان ریشه دندان هایی با پوسیدگی شدید، دندان های چند کاناله و … پس از بررسی توسط متخصص درمان ریشه مشخص می شود.
سوالات پرتکرار در زمینه درمان ریشه دندان
برای این درمان از بی حسی موضعی استفاده می شود و اغلب دردناک تر از روش هایی مثل پر کردن یا کشیدن دندان عقل نیست. بعد از این عمل کمترین درد را تجربه می کنید ولی ممکن است برای چند روز درد خفیف داشته باشید.
در حالی که درمان کانال های ریشه بسیار رایج هستند، اما انجام این روش دارای معایبی است. یکی از این معایب این است که ممکن است دندان را ضعیف کند. دندانپزشکان باید دندان را سوراخ کنند تا به پالپ برسند و ممکن است موجب شکستگی یا پوسیدگی اضافی شود.