علت زیاد شدن بزاق دهان؛ مشکلات و علائم خطرناک

علت زیاد شدن بزاق دهان موضوعی‌ست که گاهی فراتر از یک تغییر طبیعی در بدن بوده و می‌تواند نشانه‌ی یک مشکل زمینه‌ای باشد. افراد به طور معمول روزانه بین ۱ تا ۲ لیتر بزاق تولید می‌کنند؛ ماده‌ای حیاتی که توسط غدد بزاقی ترشح می‌شود و نقش مهمی در مرطوب نگه‌داشتن دهان، سلامت غشاهای مخاطی، تسهیل در جویدن و بلع غذا و پیشگیری از بیماری‌های دندانی مانند پوسیدگی دارد.

اگرچه عادات غذایی، نوع تنفس یا فعالیت‌های بدنی می‌توانند تا حدودی میزان ترشح بزاق را تحت تأثیر قرار دهند؛ اما افزایش غیرعادی آن ممکن است نیازمند بررسی پزشکی باشد. در این مطلب از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی تاج به دلایل مختلف این پدیده و راه‌های تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.

Hypersalivation یا ترشح بیش از حد بزاق چیست؟ عوارض سیالوره

Hypersalivation که با نام سیالوره نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن غدد بزاقی بیش از حد طبیعی بزاق تولید می‌کنند. این حالت می‌تواند در هر فردی، صرف‌نظر از سن و جنس، رخ دهد.

اگرچه در بیشتر موارد بی‌ضرر است، اما می‌تواند عوارض جانبی ناخوشایند و گاه شرم‌آوری از جمله جاری شدن غیرارادی بزاق از دهان به همراه داشته باشد. این مسئله ممکن است باعث مشکلات زیر شود:

• ترک خوردن لب‌ها
• دشواری در حس کردن طعم غذاها
• کم‌آبی بدن (در صورت از دست رفتن زیاد بزاق)
• اختلال در صحبت کردن
• بوی بد دهان
• نرم شدن و عفونت پوست اطراف دهان

در برخی شرایط شدید، بزاق اضافی ممکن است وارد راه‌های هوایی شود و منجر به آسپیراسیون و در نهایت ذات‌الریه گردد. ترشح بیش از حد بزاق همچنین می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات دندانی یا اختلالات عصبی و عضلانی باشد؛ این شرایط موجب ضعف عضلات دهان شده و کنترل بزاق را دشوار می‌کند. بنابراین، شناسایی و درمان علت زمینه‌ای برای کنترل و کاهش این مشکل کاملاً ضروری است.

چه چیزی باعث ترشح بیش از حد بزاق می‌شود؟ 13 علت زیاد شدن بزاق دهان

ترشح بیش از حد بزاق یا سیالوره می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. بسیاری از عوارض دهانی یا مشکلات سلامتی ممکن است باعث ضعف در عضلات دهان شوند و کنترل بزاق را دشوار کنند؛ در نتیجه، بزاق اضافی در دهان جمع شده و به‌صورت آب‌ریزش دهان بروز پیدا می‌کند. بسته به علت زمینه‌ای، این وضعیت ممکن است موقتی یا دائمی باشد. در ادامه، به رایج‌ترین علت زیاد شدن بزاق دهان اشاره می‌کنیم:

1) شرایط عفونی؛ وقتی بزاق، سرباز اول سیستم ایمنی می‌شود!

یکی از علت زیاد شدن بزاق دهان، ابتلا به عفونت‌های دهانی یا گلو است. وقتی بدن با عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها یا قارچ‌ها روبه‌رو می‌شود؛ یکی از واکنش‌های طبیعی سیستم ایمنی، افزایش ترشح بزاق برای پاک‌سازی و محافظت از ناحیه‌ی آلوده است.

عفونت‌هایی مثل گلودرد استرپتوکوکی، التهاب لوزه، برفک دهانی یا آبسه دندان می‌توانند باعث تحریک غدد بزاقی شوند. در این شرایط، بزاق بیشتر تولید می‌شود تا به کاهش التهاب، شستن باکتری‌ها و تسکین درد کمک کند.

دهانشویه لیسترین می‌تواند به کاهش باکتری‌ها در دهان و تسریع روند بهبودی کمک کند. هرچند این واکنش دفاعی بدن مفید است، اما باعث ناراحتی، آب‌ریزش دهان و حتی بوی بد می‌شود. اگر افزایش بزاق با تب، درد گلو، یا زخم در دهان همراه است؛ باید به پزشک مراجعه شود تا علت عفونت شناسایی و درمان مناسب تجویز گردد.

2) تغییرات هورمونی؛ مهمترین علت زیاد شدن بزاق دهان در زنان

علت زیاد شدن بزاق دهان در برخی افراد، به‌ویژه در دوران‌هایی مثل بارداری، بلوغ یا یائسگی، می‌تواند ناشی از تغییرات هورمونی باشد. در دوران بارداری، به‌خصوص در سه‌ماهه اول، برخی زنان با پدیده‌ای به نام pytalism gravidarum مواجه می‌شوند که با ترشح زیاد بزاق همراه است. این حالت ممکن است به دلیل تهوع صبحگاهی، تغییر در طعم غذاها یا افزایش حساسیت به بوها ایجاد شود.

همچنین تغییرات سطح استروژن و پروژسترون در بدن می‌تواند باعث افزایش جریان بزاق یا اختلال در بلع شود، که منجر به جمع شدن بزاق در دهان می‌گردد. معمولاً این وضعیت موقتی است و با تثبیت هورمون‌ها به حالت عادی بازمی‌گردد. اما اگر فرد دچار آب‌ریزش شدید دهان شود یا نتواند بزاق را کنترل کند؛ بهتر است به پزشک مراجعه کند تا سایر علل احتمالی نیز بررسی شوند.

3) پوسیدگی دندان؛ هشدار بی‌صدا

در میان دلایل کمتر شناخته‌شده برای علت زیاد شدن بزاق دهان، پوسیدگی دندان نقش مهمی دارد. پوسیدگی دندان یا حفره‌های دندانی می‌توانند تأثیر مستقیم بر ترشح بزاق داشته باشند. زمانی که مینای دندان آسیب می‌بیند و بافت‌های زیرین دندان در معرض باکتری‌ها قرار می‌گیرند؛ بدن برای دفاع طبیعی در برابر عفونت یا تحریک، میزان بزاق دهان را افزایش می‌دهد. بزاق با خاصیت ضدباکتریایی‌اش سعی می‌کند تعادل pH دهان را حفظ کرده و از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری کند.

همچنین درد ناشی از حفره‌ها می‌تواند جویدن و بلع را دشوار کند که باعث جمع شدن بزاق در دهان می‌شود. در بعضی مواقع، فرد حتی متوجه ترشح غیرارادی بزاق از گوشه‌های دهان می‌شود. برای پیشگیری از پوسیدگی دندان و افزایش سلامت دهان، می‌توانید از دهانشویه فلوراید استفاده کنید.

اگر این علائم با بوی بد دهان یا لکه‌های سیاه روی دندان همراه باشد، نشانه‌ی نیاز فوری به درمان دندان‌پزشکی است. درمان زودهنگام پوسیدگی، نه تنها از آسیب بیشتر جلوگیری می‌کند؛ بلکه تولید بزاق را نیز به حالت نرمال بازمی‌گرداند. جهت درمان سریع پوسیدگی دندان خود می‌توانید به کلینیک تاج دنتال مراجعه نمایید.

4) قرار گرفتن در معرض سموم؛ بزاق زیاد به‌عنوان زنگ خطر مسمومیت

در برخی موارد، علت زیاد شدن بزاق دهان می‌تواند تماس با مواد سمی یا شیمیایی باشد. موادی مانند آرسنیک، جیوه، آفت‌کش‌ها یا فلزات سنگین می‌توانند موجب تحریک شدید غدد بزاقی شوند. این واکنش نوعی تلاش دفاعی بدن برای رقیق‌سازی و دفع مواد مضر از دهان و گلو است.

در مواردی که فرد به طور اتفاقی ماده‌ای سمی را استنشاق یا بلعیده باشد، افزایش بزاق می‌تواند یکی از اولین نشانه‌های مسمومیت باشد. معمولاً با علائمی مثل تهوع، استفراغ، گیجی یا احساس سوزش در دهان و گلو همراه است. در چنین شرایطی، مراجعه‌ی فوری به پزشک یا اورژانس حیاتی است. شناسایی سریع منبع سم و اقدامات درمانی مناسب، می‌تواند جلوی آسیب‌های جدی‌تر را بگیرد.

5) داروهای خاص؛ نقش داروها در افزایش بزاق

از دیگر موارد مهم در بررسی علت زیاد شدن بزاق دهان، مصرف برخی داروها است. برخی از داروها به‌عنوان عوارض جانبی باعث تحریک غدد بزاقی و افزایش ترشح بزاق می‌شوند. داروهایی مانند کلوزاپین (ضدروان‌پریشی)، پایلوزیتین، برخی داروهای ضدتشنج، یا داروهای تقویت‌کننده سیستم عصبی مرکزی، از جمله موارد شناخته‌شده‌اند.

این داروها ممکن است عملکرد نورون‌هایی که مسئول تنظیم ترشح بزاق هستند را تغییر دهند، یا تعادل شیمیایی مغز را به گونه‌ای دست‌کاری کنند که بزاق بیشتری تولید شود. در برخی افراد، این عارضه به حدی است که در خواب نیز بزاق از دهان خارج می‌شود. اگر ترشح بزاق در حین مصرف یک داروی خاص شدیداً افزایش یافت، قطع ناگهانی آن خطرناک است. باید با پزشک مشورت کرد تا در صورت لزوم، دوز کاهش‌یافته یا جایگزینی مناسب تجویز شود. مدیریت این عارضه معمولاً از طریق تنظیم دارو یا استفاده از داروهای مکمل برای کنترل بزاق امکان‌پذیر است.

6) ترشح بیش از حد بزاق مزمن؛ نشانه‌ای از یک مشکل طولانی‌مدت

علت زیاد شدن بزاق دهان ممکن است در برخی افراد به صورت مزمن و مداوم بروز کند. در این حالت، غدد بزاقی به طور دائمی و بدون دلیل واضحی بیشتر از حالت طبیعی بزاق تولید می‌کنند. این وضعیت معمولاً به دلیل مشکلات زمینه‌ای مانند اختلالات عصبی، بیماری‌های دندانی یا مشکلات هورمونی به وجود می‌آید. ترشح مزمن بزاق ممکن است به ناتوانی در بلع، عدم کنترل بزاق و ناراحتی‌های اجتماعی مانند آب‌ریزش دهان منجر شود.

افرادی که این مشکل را به صورت طولانی‌مدت تجربه می‌کنند، معمولاً نیاز به درمان‌های تخصصی دارند تا علت زمینه‌ای شناسایی و به طور مؤثر درمان شود. در برخی موارد، استفاده از خوشبو کننده دهان می‌تواند به کاهش مشکلات بوی بد دهان که ممکن است ناشی از ترشح اضافی بزاق باشد، کمک کند. درمان می‌تواند شامل داروهایی برای کاهش ترشح بزاق یا درمان مشکلات عصبی و عضلانی باشد.

7) پیری؛ چرا با افزایش سن، بزاق بیشتر می‌شود؟

علت زیاد شدن بزاق دهان در افراد مسن می‌تواند ناشی از تغییرات طبیعی در عملکرد غدد بزاقی باشد. با افزایش سن، برخی از غدد بزاقی به دلیل تغییرات هورمونی و کاهش فعالیت طبیعی بدن، قادر به کنترل صحیح ترشح بزاق نیستند. این مسئله باعث افزایش غیرطبیعی بزاق میشود.

همچنین، در افراد مسن، مشکلات دندانی مانند پوسیدگی و التهاب لثه که شایع‌تر هستند؛ می‌توانند تولید بزاق را تحت تأثیر قرار دهند. در این گروه سنی، مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای و مراقبت‌های دهانی به کنترل این وضعیت کمک می‌کند.

8) زبان بزرگ‌شده؛ یک عامل پنهان در ترشح زیاد بزاق

علت زیاد شدن بزاق دهان ممکن است در برخی افراد ناشی از زبان بزرگ‌شده یا هیپرپلازی زبان باشد. بزرگ شدن زبان احتمال دارد به علت کمبود ویتامین، بیماری‌های عفونی یا مشکلات هورمونی به وجود آید. زمانی که زبان بزرگ می‌شود، فضای بیشتری در دهان اشغال کرده و باعث می‌شود غدد بزاقی تحریک شوند تا بزاق بیشتری تولید کنند.

این مشکل ممکن است باعث بروز مشکلاتی در بلع، صحبت کردن و حتی نوشیدن مایعات شود. درمان معمولاً شامل شناسایی علت زمینه‌ای و اصلاح آن با دارو یا رژیم غذایی است.

9) مال اکلوژن؛ ایجاد فشار اضافی بر غدد بزاقی

علت زیاد شدن بزاق دهان در برخی افراد به علت مال اکلوژن یا ناهماهنگی فک‌ها و دندان‌ها است. زمانی که دندان‌ها یا فک‌ها به طور صحیح به هم نمی‌رسند؛ احتمال دارد فشار اضافی بر غدد بزاقی وارد آید و آن‌ها را به ترشح بیشتر بزاق تحریک کند. این مسئله معمولاً با مشکلات دیگری مانند درد هنگام جویدن، اختلال در بلع و حتی آب‌ریزش دهان همراه است.

در این موارد، درمان دندان‌پزشکی و استفاده از ابزارهایی مانند ارتودنسی می‌تواند به اصلاح وضعیت دندان‌ها و کاهش ترشح اضافی بزاق کمک کند. متخصصان دندانپزشکی دنتال تاج به راحتی این مشکل را برطرف می‌کنند.

توجه: اگر این مشکلات با علت آفت مکرر دهان در بزرگسالان همراه باشد، باید به پزشک مراجعه شود تا درمان‌های مناسب تجویز گردد.

10) آلرژی فصلی؛ رابطه بین ترشح زیاد بزاق و آلرژی‌ها

علت زیاد شدن بزاق دهان در برخی از افراد به دلیل آلرژی‌های فصلی است. در فصولی که آلرژی‌ها فعال هستند (مثلاً بهار و پاییز)، بدن به عوامل محرک مانند گرده گل‌ها یا میکروارگانیسم‌ها واکنش نشان می‌دهد. این واکنش شامل ترشح بیشتر بزاق برای مرطوب نگه‌داشتن مجاری تنفسی و جلوگیری از تحریک بیشتر است.

علاوه بر ترشح بزاق، آلرژی‌ها ممکن است با علائمی مانند گلو درد، آبریزش بینی و عطسه همراه باشند. درمان آلرژی‌ها می‌تواند به کاهش این علائم و ترشح بزاق کمک کند.

11) بیماری‌های عصبی؛ علتی عصبی برای ترشح زیاد بزاق

علت زیاد شدن بزاق دهان در برخی افراد به دلیل بیماری‌های عصبی مانند بیماری پارکینسون یا اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) است. این بیماری‌ها بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند و ممکن است کنترل بر غدد بزاقی را مختل کنند. در این شرایط، فرد قادر به بلع بزاق اضافی به طور طبیعی نبوده و باعث تجمع بزاق در دهان می‌شود.

بیماری‌های عصبی معمولاً با سایر علائم مانند لرزش، اختلال در حرکت و مشکل در بلع همراه هستند. درمان این شرایط به طور معمول نیاز به داروهای خاص و مدیریت پزشکی برای بهبود وضعیت و کیفیت زندگی بیمار دارد.

12) مصرف زیاد غذاها و مایعات اسیدی؛ آیا رژیم غذایی موجب ترشح زیاد بزاق می‌شود؟

یکی از علت‌های زیاد شدن بزاق دهان می‌تواند مصرف زیاد غذاها و مایعات اسیدی باشد. غذاهایی مانند مرکبات، نوشیدنی‌های گازدار یا قهوه، به دلیل خاصیت تحریک‌کننده‌اش، می‌توانند غدد بزاقی را وادار به تولید بیشتر بزاق کنند. این امر به‌ویژه زمانی مشکل‌ساز می‌شود که همراه با ترش کردن معده یا ریفلاکس اسید باشد. زیرا اسید معده به طور غیرمستقیم بر بزاق اثر گذاشته و آن را بیشتر می‌کند.

برای جلوگیری از این مشکل، توصیه می‌شود که در مصرف غذاهای اسیدی احتیاط کرده و در صورت لزوم، از داروهای ضد اسید استفاده کنید. همچنین، در صورتی که علائم همچنان ادامه داشت، باید به پزشک مراجعه کنید تا از بروز مشکلات جدی‌تری مانند سرطان دهان جلوگیری شود.

13) اختلالات عضلانی؛ مثل فلج مغزی یا فلج عصب صورت

علت زیاد شدن بزاق دهان می‌تواند در افراد مبتلا به اختلالات عضلانی مانند فلج مغزی یا فلج عصب صورت به وجود آید. این اختلالات به دلیل ضعف عضلات دهان و صورت، مانع از بلع صحیح بزاق می‌شوند و در نتیجه، مقدار زیادی بزاق در دهان جمع می‌شود.

افرادی که دچار این اختلالات هستند، معمولاً مشکلاتی در کنترل حرکات دهان و بلع دارند، که باعث ترشح بیش از حد بزاق و گاهی اوقات آب‌ریزش دهان می‌شود. درمان این اختلالات معمولاً شامل فیزیوتراپی، داروهای مربوط به مشکلات عضلانی، یا حتی جراحی است تا وضعیت عضلات دهان بهتر شود.

کنترل بزاق اضافی با توجه به علل مختلف توسط متخصصان تاج دنتال

در نهایت، افزایش بزاق دهان می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مختلف از جمله عفونت‌ها، تغییرات هورمونی، بیماری‌های عصبی یا مشکلات دندانی باشد. در اکثر موارد، این وضعیت موقتی و با درمان‌های مناسب قابل کنترل است. اما در برخی موارد، مانند پوسیدگی دندان‌ها یا مشکلات عضلانی، نیاز به توجه ویژه و درمان تخصصی دارد. اگر با ترشح بیش از حد بزاق روبه‌رو هستید و این مشکل برای شما ناراحتی ایجاد کرده است، مشاوره با پزشک یا دندانپزشک ضروری است.

کلینیک دندانپزشکی تاج با ارائه خدمات تخصصی در زمینه درمان مشکلات دندانی، مانند پوسیدگی‌ها، می‌تواند به کاهش بزاق اضافی و بهبود سلامت دهان شما کمک کند. جهت شناسایی علت زیاد شدن بزاق دهان می‌توانید از متخصصان تاج دنتال کمک بگیرید. جهت مشاوره با متخصصان و رزرو وقت از طریق شماره تماس پایین صفحه اقدام نمایید. راه‌های ارتباطی دیگر با ما عبارت است از:

آدرس کلینیک: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش (چهار راه ایرانپارس)، طبقه فوقانی بانک سپه، پلاک ۲

صفحه اینستاگرام کلینیک دندانپزشکی تاج

برای مشاوره و درمان به کلینیک دندانپزشکی تاج مراجعه کنید و از خدمات حرفه‌ای و نوین ما بهره‌مند شوید.

سؤالات متداول

علت جمع شدن آب در دهان در خواب چیست؟

جمع شدن آب در دهان در خواب معمولاً به دلیل کاهش کنترل عضلات دهان یا کاهش بلع در زمان خواب اتفاق می‌افتد. این مشکل می‌تواند ناشی از اختلالات عصبی، مصرف داروهای خاص، مشکلات دندانی، یا بیماری‌هایی مانند آپنه خواب باشد. درمان این وضعیت بستگی به علت زمینه‌ای آن دارد.

چه چیزی بزاق دهان را زیاد میکند؟

عوامل مختلفی می‌توانند بزاق دهان را زیاد کنند، از جمله عفونت‌های دهانی یا گلو، تغییرات هورمونی (مانند بارداری)، پوسیدگی دندان، مصرف غذاهای اسیدی، داروهای خاص، اختلالات عصبی یا عضلانی، و آلرژی‌ها. این شرایط باعث تحریک غدد بزاقی و افزایش ترشح بزاق می‌شوند.

آیا استرس و اضطراب می‌توانند از علت زیاد شدن بزاق دهان باشند؟

در برخی افراد، اضطراب یا حملات پانیک ممکن است موجب تحریک سیستم عصبی و افزایش موقتی ترشح بزاق شود.

چه زمانی باید نگران بزاق اضافی باشم؟

اگر بزاق اضافی به حدی افزایش یابد که بلع یا صحبت کردن را دشوار کند، یا اگر این وضعیت طولانی‌مدت ادامه یابد، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا علت آن بررسی و درمان مناسب تجویز شود.

کمبود چه چیزی باعث بزاق اضافی می‌شود؟

اگرچه ارتباط مستقیمی بین کمبود خاص و بزاق اضافی وجود ندارد، اما شرایطی مانند کمبود ویتامین B12، کمبود ویتامین D یا مشکلات عصبی می‌توانند به طور غیرمستقیم بر تولید بزاق تأثیر بگذارند و باعث تغییر در میزان یا قوام آن شوند.

آیا علت زیاد شدن بزاق دهان بیماری تیروئید است؟

برخی اختلالات تیروئید ممکن است با علائم عصبی همراه باشند و به طور غیرمستقیم در ترشح بزاق نقش داشته باشند.