علت ریزش آب دهان چیست؟ از دلایل شایع تا هشدارهای پنهان پزشکی

علت ریزش آب دهان احتمال دارد چیزی فراتر از یک واکنش ساده به بوی غذا یا طعم‌های خاص باشد. این وضعیت در برخی افراد نشانه‌ای از وجود مشکلات گوارشی، عصبی یا حتی دارویی است. گاهی اوقات بدن با ترشح بیش از حد بزاق به نوعی اختلال داخلی واکنش نشان می‌دهد، بی‌آنکه ما متوجه دلیل اصلی آن شویم.

شناخت دقیق علت این پدیده نه‌ تنها به درک بهتر بدن کمک می‌کند؛ بلکه می‌تواند راه را برای درمان مؤثرتر هموار کند. از بیماری‌های دهان و دندان گرفته تا مشکلات عصبی و حتی شرایط روانی، دلایل زیادی برای این اتفاق وجود دارد. در این مطلب از کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی تاج به بررسی رایج‌ترین دلایل ریزش دهان و راه‌های مدیریت آن خواهیم پرداخت. اگر این مشکل برای شما یا اطرافیانتان آزاردهنده شده، بهتر است نگاهی دقیق‌تر به دلایل احتمالی آن بیندازید.

ریزش آب دهان چیست؟ تعریف علمی ریزش آب دهان

ریزش آب دهان حالتی است که در آن بزاق دهان به طور غیرارادی از دهان خارج می‌شود. این وضعیت از نظر پزشکی با اصطلاحاتی مانند سالیوره (Sialorrhea) یا پتیالیسم (Ptyalism) شناخته می‌شود. اما ریزش آب دهان چیست و چرا رخ می‌دهد؟ در نوزادان زیر دو سال این موضوع طبیعی‌ست، زیرا هنوز کنترل عضلات دهان را به طور کامل ندارند. همچنین، هنگام خواب نیز ممکن است بزاق از دهان خارج شود.

با این حال، علت ریزش آب دهان در بزرگسالان می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات عصبی یا عضلانی باشد. بیماری‌هایی مانند فلج مغزی یا پارکینسون از عوامل شایع آن هستند. گاهی نیز اختلال در بلع یا تولید بیش از حد بزاق باعث این مشکل می‌شود. تشخیص علت دقیق، کلید درمان مؤثر این وضعیت است. اگر ریزش آب دهان مداوم و آزاردهنده دارید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

آشنایی با مهم‌ترین علل سالیوره؛ 17 علت ریزش آب دهان

ریزش آب دهان می‌تواند در اثر عوامل متعددی ایجاد شود. هر چیزی که منجر به مشکل در بلع، مشکلات مربوط به کنترل ماهیچه‌ها یا تولید بیش از حد بزاق شود می‌تواند باعث ترشح بیش از حد آب دهان گردد. یکی از عوامل مؤثر در بروز این وضعیت زخم دهان است که باعث افزایش ترشح بزاق و عدم توانایی در بلع آن می‌شود. در ادامه مهم‌ترین علل ریزش آب دهان را بررسی و بهترین روش‌های درمانی را پیشنهاد می‌دهیم.

1) سن و سالیوره؛ چرا مهم است؟

علت ریزش آب دهان در سنین مختلف متفاوت است. در نوزادان و کودکان زیر دو سال، این مشکل معمولاً طبیعی محسوب می‌شود؛ زیرا آن‌ها هنوز توانایی کنترل کامل عضلات دهان و بلع را ندارند. در این سنین، ترشح بزاق بیشتر و کنترل آن کمتر است؛ بنابراین احتمال دارد آب دهان از دهان خارج شود.

همچنین در سالمندان، مشکلات عضلانی یا استفاده از داروهای خاص می‌تواند باعث این مشکل شود. کاهش قدرت بلع یا ضعف عضلات دهان در سنین بالا یکی دیگر از علل سالیوره است. در این صورت، مشورت با پزشک برای یافتن علت دقیق ضروری است تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود. به‌ویژه در شرایطی که افراد دچار تبخال دهان هستند، کنترل بزاق ممکن است دشوارتر باشد.

2) وضعیت خواب؛ علت آبریزش دهان در بزرگسالان در خواب

علت ریزش آب دهان در هنگام خواب می‌تواند به وضعیت خواب شما مرتبط باشد. بسیاری از افراد هنگام خواب به پهلو یا روی شکم می‌خوابند که باعث می‌شود بزاق نتواند به‌راحتی بلعیده شود و از دهان خارج می‌گردد. این حالت به‌ویژه در افرادی که به طور طبیعی دهان خود را باز نگه می‌دارند یا دچار خشکی دهان هستند؛ بیشتر دیده می‌شود. برخی از افراد نیز به دلیل خر و پف یا تنفس دهانی در خواب، دچار این مشکل می‌شوند. به‌طورکلی، خوابیدن به پشت می‌تواند کمک کند تا از ریزش آب دهان در طول شب جلوگیری شود. این مشکل معمولاً موقتی است و با تغییر وضعیت خواب بهبود می‌یابد.

3) ناهنجاری‌های دهان و گردن؛ آشکارترین علت ریزش آب دهان

علت ریزش آب دهان در برخی افراد ممکن است به ناهنجاری‌های ساختاری در دهان، فک یا گردن مربوط باشد. برخی افراد به طور طبیعی دارای ساختار فکی یا دهانی هستند که باعث کاهش توانایی بلع می‌شود؛ همچنین موجب می‌شود بزاق به‌جای بلعیده شدن، از دهان خارج شود. در مواردی مانند شکاف کام یا لب، این مشکل بیشتر مشاهده می‌شود.

همچنین آسیب‌های فک و گردن یا برخی جراحی‌ها می‌توانند سبب بروز چنین مشکلی شوند. در این موارد، اصلاحات جراحی یا گفتاردرمانی به حل مشکل کمک می‌کند و ترشح غیرارادی بزاق را کاهش می‌دهد.

4) آپنه خواب؛ دلیل ریزش آب دهان شبانه

علت ریزش آب دهان در برخی افراد به اختلالات خواب مانند آپنه خواب مربوط می‌شود. در این اختلال، تنفس فرد در طول شب متوقف و دهان به طور مداوم باز می‌ماند. این وضعیت باعث می‌شود بزاق در دهان جمع شده و از آن خارج گردد. همچنین، آپنه خواب با علائمی مانند خر و پف، خستگی مفرط در طول روز و وقفه‌های تنفسی همراه است.

در صورتی که این مشکل در کنار سایر علائم آپنه خواب وجود داشته باشد، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. درمان آپنه خواب می‌تواند از طریق استفاده از دستگاه CPAP یا سایر روش‌های درمانی باعث کاهش سالیوره شود.

5) عفونت‌ها و علت ریزش آب دهان؛ نق عفونت دهان و گلو

عفونت‌های دهانی یا گلودرد می‌توانند یکی از علت‌های ریزش آب دهان باشند. زمانی که بدن درگیر عفونت‌هایی مانند التهاب لوزه‌ها، گلودرد یا سینوزیت می‌شود، غدد بزاقی به طور طبیعی بیشتر بزاق تولید می‌کنند تا به شستشو و بهبود ناحیه آسیب‌دیده کمک کنند. این افزایش بزاق ممکن است باعث خروج آب دهان از دهان شود، به‌ویژه زمانی که فرد نتواند بزاق خود را به‌درستی بلع کند.

به طور معمول، این نوع ریزش آب دهان با درمان عفونت زمینه‌ای بهبود می‌یابد. در این موارد استفاده از دهان شویه برای عفونت لثه می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود وضعیت کمک کند. اگر سالیوره در کنار علائمی مانند تب یا گلودرد مشاهده شود؛ می‌توان نتیجه گرفت که عفونت عامل علت ریزش آب دهان است.

6) فلج مغزی و تاثیر آن بر سالیوره؛ ضعف عضلات دهان و گلو

یکی از علت‌های ریزش آب دهان در افراد مبتلا به فلج مغزی مربوط به ضعف عضلات دهان و گلو است. فلج مغزی یک اختلال عصبی است که بر حرکت و هماهنگی عضلات تأثیر می‌گذارد. این بیماری می‌تواند باعث شود فرد در کنترل عضلات دهان، زبان و بلع دچار مشکل شود؛ در نتیجه باعث ترشح بیش از حد بزاق و در نهایت ریزش آب از دهان می‌شود.

این مشکل در بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی مشاهده می‌شود. درمان این نوع سالیوره معمولاً شامل گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و در برخی موارد، جراحی‌های خاص برای بهبود توانایی بلع است.

7) سکته مغزی؛ مهم‌ترین علت ریزش آب دهان در بزرگسالان

سکته مغزی می‌تواند به یکی از علت‌ ریزش آب دهان تبدیل شود. پس از سکته مغزی، آسیب به بخش‌هایی از مغز که مسئول کنترل عضلات دهان و بلع هستند، منجر به مشکل در بلع و ترشح بیش از حد بزاق می‌شود. این وضعیت معمولاً به دلیل ضعف عضلانی و ناتوانی در کنترل دهان ایجاد می‌شود.

علاوه بر ریزش آب از دهان، ممکن است فرد دچار مشکلات دیگری مانند اختلال در صحبت کردن و بلع شود. درمان این مشکلات شامل فیزیوتراپی و گفتاردرمانی است تا عضلات دهان و گلو تقویت شده و مشکل بهبود یابد.

8) بیماری پارکینسون؛ علت ریزش آب دهان در بیداری

بیماری پارکینسون یکی دیگر از علت‌های ریزش آب دهان است که به‌ویژه در مراحل پیشرفته بیماری رخ می‌دهد. پارکینسون یک اختلال عصبی است که به دلیل آسیب به سیستم عصبی مرکزی، باعث لرزش، سفتی عضلات و اختلال در هماهنگی حرکات بدن می‌شود.

در افرادی که دچار این بیماری هستند، عضلات دهان و بلع نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند؛ در نتیجه ممکن است کنترل بزاق برای آن‌ها سخت شود. ترشح بیش از حد بزاق و عدم توانایی در بلع به طور معمول باعث ریزش آب دهان می‌شود. داروهای خاص و درمان‌های فیزیوتراپی و گفتاردرمانی به کنترل این مشکل کمک می‌کنند.

9) رژیم غذایی و تأثیر آن بر علت ریزش آب دهان؛ یکی از علل پنهان که باید بدانید!

یکی از علت‌های ریزش آب دهان به نوع رژیم غذایی مرتبط است. برخی غذاها و نوشیدنی‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که دارای اسید بالا، طعم تند یا قند زیاد هستند، باعث تحریک غدد بزاقی و افزایش ترشح بزاق می‌شوند. این افزایش ترشح می‌تواند در نتیجه تحریک مجاری بزاقی یا تغییر در احساس دهان و ذائقه ایجاد شود.

غذاهایی مانند مرکبات، نوشیدنی‌های گازدار یا غذاهای تند ممکن است باعث بروز این وضعیت شوند. به همین دلیل، در صورتی که بعد از مصرف یک نوع خاص غذا یا نوشیدنی، شاهد افزایش ترشح بزاق باشید؛ ممکن است این یکی از دلایل علت ریزش آب دهان شما باشد. تغییرات ساده در رژیم غذایی به کاهش این مشکل کمک می‌کند. در این شرایط، استفاده از ژل آفت دهان نیز برای تسکین و درمان التهاب در دهان مفید است.

10) مولتیپل اسکلروزیس (MS)؛ علت عصبی کمتر شناخته شده

مولتیپل اسکلروزیس (MS) یکی از علت‌های ریزش آب دهان است که به دلیل آسیب به پوشش محافظ اعصاب (میلین) در سیستم عصبی مرکزی رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند بر روی عضلات دهان و گلو تأثیر بگذارد و باعث مشکل در بلع و کنترل بزاق شود.

در نتیجه، افراد مبتلا به MS ممکن است دچار سالیوره شوند. این مشکل معمولاً به دلیل ضعف عضلانی و اختلال در هماهنگی حرکات عضلات دهان ایجاد می‌شود. درمان این مشکل شامل داروهای خاص برای کنترل علائم MS و گفتاردرمانی برای تقویت عضلات دهان است.

11) سندرم داون و علت سالیوره؛ ضعف عضلات دهان و مشکلات مربوط به بلع

سندرم داون یک اختلال ژنتیکی است که به دلیل داشتن یک کروموزوم اضافی در شماره 21 رخ می‌دهد و می‌تواند باعث مشکلات جسمی و ذهنی شود. یکی از علت‌ ریزش آب دهان در افراد مبتلا به سندرم داون، ضعف عضلات دهان و مشکلات مربوط به بلع است. به دلیل این ضعف عضلانی، بزاق در دهان جمع شده و ممکن است نتواهد به‌درستی بلعیده شود و از دهان خارج شود.

مشکل ریزش آب دهان در کودکان مبتلا به سندرم داون بیشتر مشاهده شود. گفتاردرمانی و فیزیوتراپی می‌تواند در این موارد مفید باشد تا فرد توانایی بهتری برای بلع و کنترل بزاق پیدا کند.

12) اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)؛ چگونه این بیماری عضلات دهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)، یا بیماری لو گریگ، یک اختلال عصبی پیشرفته است. این بیماری باعث از بین رفتن تدریجی سلول‌های عصبی و موجب ضعف عضلانی و ناتوانی در کنترل حرکت‌ها می‌شود. یکی از علائم این بیماری ریزش آب دهان است. آسیب به عضلات دهان و گلو در اثر ALS باعث کاهش توانایی بلع و کنترل بزاق می‌شود.

در این شرایط، افراد مبتلا به ALS ممکن است با مشکل در بلع بزاق خود روبه‌رو شوند که منجر به ترشح غیرارادی بزاق و ریزش آب از دهان می‌شود. درمان‌ها معمولاً شامل مدیریت علائم بیماری، گفتاردرمانی و استفاده از لوازم کمک درمانی هستند.

13) آلرژی‌ها و سالیوره؛ علت پنهان ریزش آب دهان

آلرژی‌ها یکی دیگر از علت‌ ریزش آب دهان هستند. زمانی که فرد به آلرژن‌های خاصی مانند گرده، گردوغبار یا موهای حیوانات حساسیت دارد؛ ممکن است دچار واکنش‌های التهابی در گلو و دهان شود که باعث ترشح بیش از حد بزاق می‌گردد. در این موارد، ریزش آب از دهان معمولاً با سایر علائم آلرژی مانند عطسه، آبریزش بینی و خارش گلو همراه است.

درمان آلرژی‌ها با داروهای آنتی‌هیستامین و جلوگیری از تماس با آلرژن‌ها می‌تواند به کاهش ریزش آب از دهان کمک کند. آلرژی‌ها همچنین می‌توانند باعث التهاب در دهان و تغییراتی در فلور دهان شوند.

14) اوتیسم و ارتباط آن با ریزش آب دهان

افراد مبتلا به اوتیسم نیز ممکن است در برخی شرایط دچار ریزش آب دهان شوند. این مشکل می‌تواند به دلیل اختلالات در هماهنگی عضلات دهان یا مشکلات مربوط به خودآگاهی و کنترل عضلات صورت باشد. در بسیاری از موارد، افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است هنگام بیداری نیز دچار سالیوره شوند.

این وضعیت می‌تواند ناشی از مشکلات مربوط به بلع، ضعف عضلات صورت و یا حتی حساسیت به محرک‌های حسی باشد. درمان این مشکل می‌تواند شامل گفتاردرمانی، تمرینات خاص برای تقویت عضلات دهان و مشاوره با پزشک متخصص باشد.

15) ریزش آب دهان و بارداری؛ شیوع فراوان در 3 ماه اول بارداری

یکی از علت‌ ریزش آب دهان ممکن است مربوط به دوران بارداری باشد. در برخی از زنان باردار، تغییرات هورمونی می‌تواند باعث افزایش تولید بزاق و در نتیجه ریزش آب دهان شود. این مشکل معمولاً در سه ماهه اول بارداری دیده می‌شود و ممکن است به‌ویژه در صبح‌ها یا هنگام استراحت بیشتر شود.

این نوع ریزش آب دهان معمولاً موقتی است و پس از زایمان یا با گذر زمان، بهبود می‌یابد. در صورت شدید بودن علائم، مشاوره با پزشک برای بررسی سایر علل ممکن توصیه می‌شود.

16) مسمومیت با آفت‌کش‌ها و تاثیر آن بر سالیوره؛ هشدارها و اقدامات لازم

مسمومیت با آفت‌کش‌ها یکی از علت‌های نادر اما مهم ریزش آب دهان است. این مواد شیمیایی باعث تحریک غدد بزاقی و افزایش ترشح بزاق می‌شوند. در موارد شدید، مسمومیت با آفت‌کش‌ها ممکن است موجب حالت تهوع، سردرد و مشکلات تنفسی نیز شود. اگر فردی به طور تصادفی در معرض این مواد قرار گیرد، باید فوراً به بیمارستان منتقل شود تا درمان‌های لازم انجام گردد.

17) مشکلات عضلانی؛ ارتباط آن با ریزش آب دهان

ضعف عضلات دهان می‌تواند یکی از علل عمده در بروز ریزش آب دهان باشد. افرادی که دچار مشکلاتی مانند دندان‌قروچه هستند، ممکن است به دلیل فشار مداوم بر روی عضلات فک و دهان، نتوانند بزاق خود را به‌درستی بلع کنند. برای جلوگیری از این مشکل، استفاده از محافظ دندان قروچه توصیه می‌شود.

چرا نباید ریزش آب دهان را نادیده بگیرید؟

ریزش آب دهان می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مختلفی باشد که از مسائل ساده تا بیماری‌های پیچیده‌تر را در بر می‌گیرد. از مشکلات گوارشی و عصبی گرفته تا تغییرات هورمونی و حتی وضعیت خواب، علل متعددی می‌توانند باعث این پدیده شوند. شناسایی دقیق علت ریزش آب دهان و مراجعه به پزشک می‌تواند شما را در مسیر درمان صحیح قرار دهد.

اگر شما یا عزیزانتان دچار سالیوره غیرقابل‌کنترل دهان هستید، نباید آن را نادیده بگیرید. مشاوره با متخصصان می‌تواند به شما کمک کند تا مشکل را به‌سرعت شناسایی و مدیریت کنید. در کلینیک دندانپزشکی شبانه‌روزی تاج، با تیمی از متخصصان مجرب در زمینه بیماری‌های دهان و دندان، آماده‌ایم تا شما را در مدیریت مشکلاتی مانند ریزش آب دهان یاری کنیم. برای مشاوره و درمان دقیق، با ما تماس بگیرید و از خدمات تخصصی ما بهره‌مند شوید. راه‌های ارتباطی دیگر با ما عبارت است از:

آدرس کلینیک: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش (چهار راه ایرانپارس)، طبقه فوقانی بانک سپه، پلاک ۲

صفحه اینستاگرام کلینیک دندانپزشکی تاج

برطرف کردن مشکلات دهان و دندان در کلینیک دندانپزشکی تاج!

سؤالات متداول

ریزش آب دهان از چه سنی شروع می‌شود؟

نوزادان تازه متولد شده ممکن است به دلیل رشد ناکافی ماهیچه‌های دهان، آب دهانشان به طور معمول ریزش کنند.

آیا ریزش آب دهان مشکل‌ساز است؟

ریزش آب دهان ممکن است در بزرگسالان نگران‌کننده نباشد، اما در صورت ترشح بیش از حد ناگهانی آب دهان می‌تواند مشکل‌ساز شود. اگر ریزش آب دهان با فعالیت‌های روزانه تداخل داشته باشد، جستجوی توصیه‌های پزشکی برای چنین افرادی مفید است.

آیا ریزش آب دهان نشان‌دهنده سکته است؟

ترشح ناگهانی آب دهان می‌تواند نشانه سکته مغزی باشد، به خصوص اگر با علائم دیگری مانند ضعف در یک طرف بدن، مشکل در صحبت کردن، یا گیجی همراه باشد. به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری باشید.

علت آبریش دهان ناگهانی در بزرگسالان چیست؟

ریزش ناگهانی آب دهان در بزرگسالان می‌تواند ناشی از مسائل عصبی، عفونت‌ها، داروها یا سایر شرایط سلامتی باشد. برای تعیین علت ریزش دهان مهم است که به پزشک مراجعه کنید.

ریزش آب دهان در چه سنی غیرطبیعی است؟

سالیوره معمولاً پس از ۴ سالگی غیرطبیعی در نظر گرفته می‌شود. اگر کودک بزرگ‌تر یا بزرگسالی شروع به ریزش آب دهان کرد، باید توسط پزشک بررسی شود.