برفک دهان چیست و چگونه درمان می شود؟
هنگامی که عفونت قارچی در دهان یا بر روی زبان شما پدیدار می شود، یک وضعیت شناخته شده به نام برفک دهان ایجاد می شود که به عنوان کاندیدیازیس دهان، کاندیدیای دهانی حلقی یا برفک تنها نیز شناخته می شود. در واقع، قارچ کاندیدیا آلبیکنز مسئول ایجاد برفک دهان می باشد. جالب است بدانید که این قارچ به صورت طبیعی در دهان به مقدار بسیار کمی حضور دارد، اما رشد غیر طبیعی آن منجر به بروز بیماری می شود. برای درمان این وضعیت، بهتر است به دکتر عمومی یا تخصصی در زمینه عفونی مراجعه نمایید. در ادامه این مقاله، با تاج دنتال همراه باشید تا به بررسی علل، علائم و روش های درمان این عفونت قارچی بپردازیم.
برفک دهان چیست و چگونه سرایت می کند؟
برفک دهان، با نام علمی کاندیدیازیس دهانی یا به انگلیسی oral thrush، یک نوع عفونت قارچی در دهان می باشد. این بیماری زمانی به وجود می آید که رشد قارچ های کاندیدا به صورت کنترل نشده در دهان اتفاق می افتد. علاوه بر این، برفک دهان به خصوص در نوزادان و کودکان به عنوان یک مشکل متداول شناخته می شود.
لازم به ذکر است که این بیماری معمولا با برجستگی های سفید رنگ روی زبان یا در نواحی داخل گونه ها همراه است، که با اقدام به درمان اولیه می توان جلوی رشد قارچ ها را گرفت. برفک دهان به عنوان یک عفونت خفیف شناخته می شود و به ندرت عوارض جدی ایجاد می کند. با این حال برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است خطرناک باشد.
برفک دهان به طور مستقیم از فرد به فرد منتقل نمی شود. اما اگر قارچ کاندیدا در بزاق فردی حاضر باشد و از طریق بوسیدن، مصرف غذا یا استفاده از ظروف و لوازم آشامیدنی مشترک با دیگران تماس برقرار کنید، احتمال انتقال آن به شما وجود دارد.
علائم برفک دهان چیست؟
برای تشخیص احتمال ابتلا به برفک دهان، می توانید علائم و نشانه های آن را در مورد خودتان بررسی کنید. هرچند در برخی موارد، این بیماری در آغاز هیچ علامتی نشان نمی دهد و ممکن است به صورت مخفی اقدام به فعالیت نماید. با افزایش میزان عفونت و شدت آن، علائم زیر قابل مشاهده خواهند بود:
- درد و سوزش در دهان
- لکه های سفید و زرد روی سطح زبان، لثه ها، لب ها و لوزه ها
- خونریزی در برخی موارد که از تراشیدن برجستگی ها و لکه های دهان ایجاد می شود.
- احساس وجود چیزی پنبه ای مانند در دهان
- خشک شدن و ترک خوردن پوست اطراف دهان
- تغییر در حس چشایی و احساس طعم ناخوشایند در غذا
- از دست دادن حس چشایی در موارد شدیدتر
- احساس فشار در گلو برای خوردن غذا
- تحریک و حساسیت پوست زیر دندان های مصنوعی
این علائم به عنوان علائم دهانی شناخته می شوند که نشانگر ابتلا به کاندیدیازیس دهان است. باید به یاد داشت که عفونت ممکن است به سایر نقاط بدن منتقل شده و در این نقاط نیز علائم خود را نشان دهد. به عنوان مثال در موارد نادر ممکن است سیستم گوارش یا دیگر نقاط تحت تاثیر برفک دهان قرار گیرد.
🎯 این نوشته رو از دست ندید:
- موکوسل دهان چیست و چطور آن را به صورت 100 درصد درمان کنیم؟
علت برفک دهان یا قارچ گلو و دهان چیست؟
برفک دهان زمانی به وجود می آید که قارچ کاندیدیا شروع به رشد بی کنترل می کند. در حالت طبیعی، سیستم ایمنی از میکروب های مفید برای کنترل کاندیدیا آلبیکنز و دیگر باکتری های مضر استفاده می کند. هنگامی که این تعادل به هم می خورد، باکتری های مضر و قارچ شروع به افزایش تعداد می کنند و منجر به عفونت می شوند.
این قارچ های عفونت زا می توانند علاوه بر این عارضه، عفونت های قارچی دیگری نیز ایجاد کنند. به خصوص در زنان باردار که ممکن است عفونت های قارچی واژن را در زمان زایمان به نوزاد منتقل کنند.
- داروها: گاهی اوقات مصرف برخی داروها باعث ضعف سیستم ایمنی می شود، زیرا میکرو ارگانیسم های مفید کاهش می یابند، که فرد را مستعد عفونت هایی از جمله برفک دهان می کند.
- شیمی درمانی: شیمی درمانی و اشعه درمانی در درمان سرطان ممکن است به سلول های ایمنی بدن آسیب بزند و فرد را گزینه مناسبی برای ابتلا به عفونت کند.
- سرطان: بیماری هایی مانند ایدز و لوسمی (سرطان خون) نیز سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و فرد را مستعد عفونت های مختلف، از جمله برفک دهان، می کنند.
- دیابت: دیابت نیز یک بیماری است که بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارد و فرد را به عفونت های مختلف اعم از برفک دهان مستعد می سازد. اگر دیابت کنترل نشده باشد، می تواند سطح بالایی از قند در بزاق ایجاد کرده و قارچ از این قند اضافی برای رشد خود در دهان استفاده کند.
برفک دهان در نوزادان
کاندیدیازیس دهان معمولا در نوزادان و کودکان اتفاق می افتد. نوزادان ممکن است این عفونت را از مادر خود در طول دور ه‌های بارداری، زایمان یا حتی در طول دوران شیردهی یا به سادگی از میکروب های طبیعی موجود در محیط خود به ارث ببرند. اگر کودک شما با برفک دهان مواجه شده باشد، ممکن است علائم و نشانه هایی همچون:
- تشکیل لکه های سفید یا زرد برروی داخل گونه ها، زبان، لوزه ها، لثه ها یا لب هایشان
- خونریزی خفیف در صورت تراشیده شدن برجستگی ها
- درد یا سوزش در دهان
- پوست خشک و ترک خورده در گوشه های دهان
برفک دهان نوزاد ممکن است باعث مشکلات در تغذیه، تحریک پذیری یا گیجی شود. اگر به هر دلیلی فکر می کنید که نوزاد شما ممکن است این عارضه را داشته باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر برفک دهان کودک در دوران شیردهی باشد، هر دو شما به درمان های ضد قارچی نیاز خواهید داشت.
🎯 این نوشته رو از دست ندید:
- دندان درآوردن نوزاد چه علائمی دارد
روش های تشخیص برفک یا پوسته های سفید داخل دهان
برای تشخیص این مشکل، پزشک گوش و حلق و بینی احتمالا با انجام یک معاینه ساده از دهان و زبان شما و بررسی برجستگی های سفید رنگ، می تواند به تشخیص برفک دهان بپردازد. در مواردی نیز، گرفتن نمونه (بیوپسی) ممکن است به تشخیص کمک کند. این بیوپسی شامل برداشتن یک قسمت کوچک از ضایعات برجسته در دهان می شود.
نمونه ای که به آزمایشگاه ارسال می شود، از نظر وجود قارچ کاندیدا مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین، اگر پزشک برفک های دهانی را در مری نیز مشاهده کند، احتمالا اقدامات بیشتری انجام می دهد. مانند گرفتن نمونه از گلو یا اجرای اندوسکوپی را برای تشخیص دقیق تر انجام خواهد داد.
راه های درمان برفک دهان
درمان های متعددی برای این مشکل وجود دارد که با توجه به سن و وضعیت سلامت فرد متفاوت است. هدف اصلی از این درمان ها، جلوگیری از رشد و گسترش قارچ است. با شروع درمان، علائم بهبود خواهند یافت، اگرچه این عفونت ممکن است در آینده دوباره پدیدار شود.
توجه داشته باشید که درمان کامل معمولا زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی شما سالم باشد و بیماری دیگری نداشته باشید. اگر شما به طور مکرر دچار این مشکل می شوید و در عین حال سالم هستید، پزشک ممکن است شما را از نظر بیماری های زمینه ای مورد ارزیابی قرار دهد.
برخی از درمان های دارویی برای برفک دهان عبارتند از:
- قرص فلوکونازول یا کپسول فلوکونازول: یک داروی ضد قارچ که برای درمان برفک دهان موثر است.
- قرص و قطره کلوتریمازول: این قرص مکیدنی ممکن است توسط پزشک تجویز شود و در دهان قرار داده می شود تا کاملا حل شود.
- قرص نیستاتین یا قطره نیستاتین: یک دهانشویه ضد قارچی که در کل دهان چرخانده می شود و سپس بلعیده می شود.
- اینتراکونازول: یک داروی ضد قارچ خوراکی که در موارد مقاوم یا در افراد آلوده به عفونت HIV مورد استفاده قرار می گیرد.
- ژل برفک دهان داکتارین
- قطره ویوله دوژانسین
- آمفوترسین B: این دارو برای درمان عفونت های شدید استفاده می شود.
- مترونیدازول
- دیفن هیدرامین
درمان خانگی برفک دهان
هنگامی که خود فرد تشخیص دهد که به برفک دهانی مبتلا است یا پزشک این تشخیص را تایید کند، می توان از درمان های خانگی برای کنترل و درمان این وضعیت استفاده کرد. این درمان ها شامل تغییرات در سبک زندگی، تغییرات در رژیم غذایی و استفاده از روش های درمانی خانگی می شوند. برخی از این روش ها عبارتند از:
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- مسواک زدن به صورت منظم
- تعویض مسواک پس از اتمام درمان
- نظافت کامل و صحیح دندان های مصنوعی
- عدم استفاده از دهانشویه و اسپری:
- مگر اینکه پزشک دهانشویه خاصی را تجویز کرده باشد.
- استفاده از داروهای تسکین دهنده برفک در بزرگسالان.
- استفاده از محلول های طبیعی برای شستشوی دهان:
- محلول آب نمک
- محلول آب و جوش شیرین
- محلول آب و آبلیمو
- محلول آب و سرکه سیب
- مصرف ماست پروبیوتیک
ابتلا به برفک دهان چه عوارضی دارد؟
این عارضه به ندرت موجب عوارض در افرادی با سیستم ایمنی سالم می شود. اما افرادی که به دلیل برخی بیماری ها یا مصرف بعضی داروها، سیستم ایمنی شان ضعیف می شود، بیشتر از دیگران به عوارض احتمالی این عفونت مبتلا می شوند.
اگر سیستم ایمنی شما ضعیف باشد، قارچ ها ممکن است به جریان خون شما نفوذ کرده و در سراسر بدن منتشر شده و در نهایت باعث درگیری ارگان های حیاتی مانند مغز، قلب و کبد گردند. کودکانی که دچار برفک دهان هستند نیز ممکن است با راش های شدید پوشک (دانه های پوستی) مواجه شوند.
چگونه از برفک دهان پیشگیری کنیم؟
با توجه به قابل انتقال بودن بیماری های قارچی و وابستگی میزان رشد آنها به سیستم ایمنی بدن، می توان با رعایت نکات زیر از ابتلا به این عفونت جلوگیری کرد:
- رعایت اصول بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن به صورت منظم، استفاده از نخ دندان و مراجعه دوره ای به دندانپزشک
- برداشتن دندان مصنوعی در زمان خواب: نظافت آن به صورت روزانه و توجه به سالم بودن آن
- رژیم غذایی مناسب: برای داشتن بدن سالم با سیستم ایمنی بالا تغذیه سالم بسیار اهمیت دارد
- شستن دهان بعد از استفاده از اسپری کورتیکواستروئید و مسواک زدن پس از استفاده از این اسپری
- کنترل سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت
- درمان عفونت مخمری در هر نقطه از بدن
- زدودن برفک از سطح دهان و زبان با استفاده از مسواک نرم
- استفاده از غذاهای دارای پروبیوتیک
سوالات پر تکرار در زمینه برفک دهان
بله، این مشکل می تواند در برخی از نوزادان منجر به ایجاد درد گردد. اما باید توجه داشت که بسیاری از نوزادان این عارضه را احساس نمی کنند. این مسئله نشان دهنده تنوع در واکنش ها و حساسیت های فردی در مواجهه با برفک دهان می باشد. از این رو، تجربه نوزادان در مقابل برفک دهان می تواند متنوع و متفاوت باشد.
برفک دهان کل دهان نوزاد را در بر می گیرد و حتی به گوشه های بیرونی دهان نیز سرایت می کند. اما باقی مانده شیر تنها به ناحیه زبان محدود می شود.