دندان قروچه چیست و چطور آن را متوقف کنیم؟
به احتمال زیاد ممکن است برای شما هم اتفاق افتاده باشد که گاهی به دلایل مختلف از جمله عصبانیت و استرس دندان های خود را به هم فشار دهید، بسایید و یا گره کنید. این عمل دندان قروچه نام دارد، البته شما این کار را بطور ارادی انجام می دهید، اما این عمل گاهی نوعی اختلال و بیماری است که بصورت ناخود آگاه و غیر ارادی اتفاق می‌افتد. دندان قروچه یا بروکسیسم اختلالی است ناشی از به هم ساییدن و فشار دادن دندان ها به هم به صورت ارادی و یا غیر اردای در طول روز و یا در هنگام خواب شبانه اتفاق می افتد.
علل بروز دندان قروچه چیست؟
علت دندان قروچه در خواب بزرگسالان و یا حتی بیداری آن ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- می تواند به دلیل استرس، خشم، هیجان و یا اضطراب باشد.
- از عوارض مصرف برخی داروهای افسردگی می توان به دندان قروچه اشاره کرد.
- گاهی به دلیل مشکلات تنفسی در خواب دچار دندان قروچه می شویم.
- ممکن است از عوارض بیماری پارکینسون باشد.
- می تواند از علائم بروز بیماری های اعصاب و روان یا بیماری هایی که مربوط به عضلات فک و صورت است، باشد.
- نامرتبی و درست قرار نگرفتن دندان ها روی یکدیگر .
- داشتن شخصیت تهاجمی، رقابتی یا بیش فعال
- ریفلاکس معده
🎯 این نوشته رو از دست ندید: درمان سه سوته دندان درد در خانه
انواع بروکسیسم یا دندان قروچه
دندان قروچه یک بیماری غیر ارادی در خواب شناخته می شود. اما گاهی اوقات احتمال بروز این عارضه در بیداری و به صورت ارادی هم وجود دارد. به‌طور کلی می توان بروکسیسم را شامل دو حالت دانست:
بروکسیسم بیدار
دندان قروچه بیدار با ساییدن و فشار دادن دندان ها بر روی هم در طول روز رخ می دهد. علت اصلی این عارضه استرس، فشار روانی، اضطراب، عصبانیت یا تمرکز شدید روی چیزی است.
در اغلب موارد بروکسیسم بیدار را می توان با توجه بیشتر متوقف کرد و نیاز به درمان جدی ندارد. بهترین راهکار برای از بین بردن این نوع دندان قروچه مدیریت استرس و آموزش راه های آگاهی بخش برای کاهش تعداد دفعات بروز آن است.
بروکسیسم خواب
اگر دندان قروچه در خواب رخ دهد، احتمال ایجاد آسیب در فک و دندان ها به دلیل عدم آگاهی از وقوع آن بیشتر است. یکی از بزرگترین مشکلات بروکسیسم در خواب این است که شما از میزان فشار و سایش دندان ها مطلع نیستید و این موضوع می تواند منجر به آسیب شدید همچون سردرد یا شکستگی دندان ها شود.
روش تشخیص دندان قروچه
دندانپزشک به منظور تایید یا رد وجود بروکسیسم، ابتدا وضعیت ماهیچه های فک (TMJ)، دندان ها (سفتی عضلات فک، شکستگی یا لب پر شدن، نحوه روی هم قرار گرفتن آنها) و میزان آسیب لثه را از طریق معاینه فیزیکی بررسی می کند.
سپس با پرسش سوالات در خصوص سلامت دندان ها، وضعیت خواب شما، میزان استرس روزانه، داروهای مصرفی و علائم بروکسیسم، تشخیص نهایی خود را اعلام خواهد کرد. در برخی موارد برای تشخیص دقیق تر، به تصویربرداری رادیولوژی از فک و دندان یا پلی‌سومنوگرافی (تست خواب) نیاز است.
علت دندان قروچه در کودکان می تواند این موارد باشد:
- استرس
- دندان در آوردن
- گریه کردن
علائم دندان قروچه چیست؟
- احساس خستگی در عضلات فک در هنگام بیدار شدن از خواب
- دردهای شدید و طولانی مدت در فک و صورت
- احساس خستگی و خواب آلودگی در طول روز
- شکسته شدن غیر عادی قسمتی از دندان‌ها یا پریدگی لبه دندان ها
- سر درد و گوش درد
- لق شدن دندان
- تورم و خونریزی لثه
- متورم شدن فک پایین
- حساس شدن دندان ها به سرما و گرما
- صدای زیاد به هم ساییدن دندان ها در طول شب که اطرافیان متوجه آن می شوند.
عوارض براکسیسم چیست؟
دندان قروچه می تواند عوارض خفیف و یا خطرناکی داشته باشد که این عوارض عبارتند از:
- از بین رفتن مینای دندان در اثر ساییدگی دندان ها بر روی همدیگر
- آسیب به مینای دندان باعث حساس شدن دندان ها به سرما و گرما می شود.
- می تواند باعث سردرد و گوش درد شود.
- صدای کشیدن دندان ها روی هم مخصوصا در شب، برای اطرافیان بیمار نیز آزار دهنده می باشد.
- در صورتی که فرد دندان پر شده داشته باشد، با ساییدن دندان ها روی هم ممکن است مواد پر کننده دندان بشکنند.
درمان دندان قروچه چیست؟
اگر دندان قروچه زود تشخیص داده شود، می توان با یافتن علت اولیه و رفع آن، این مساله را نیز درمان کرد چرا که درمان آن وابسته به دلیل بروز آن است. اما اگر دیر شده باشد، به صورت یک عادت درخواهد آمد و حالا باید آن را با روش های اصلاح عادتی، درمان کرد، اما در اینجا به چند روش درمانی اشاره می کنیم:
- استفاده از محافظ و یا گارد دهانی که روی دندان ها قرار می گیرد و از سایش آنها به یکدیگر جلوگیری می کند.
- استفاده از دستگاهی به نام بیوفیدبک که روی سر قرار می گیرد و با حس کردن انقباض عضلات صورت هنگام دندان قروچه صدایی تولید می کند. این صدا از کم شروع شده و کم‌کم افزایش می یابد تا زمانی که از بین برود.
راه های دیگری برای درمان آن وجود دارد که در صورت تشخیص علت به درمان می پردازیم.
- اگر دلیل مشکلات مربوط به خود دندان ها باشد با اقداماتی همچون پر کردن دندان و بر طرف کردن مشکلات دندان از دندان قروچه رها می شوید.
- استفاده از روکش دندان برای درمان دندان قروچه شدید که باعث ساییدگی دندان ها می شود.
- در صورت بروز به علت استرس، دندانپزشک با دادن مشاوره و آرام کردن بیمار و تشویق او به حفظ آرامش خود به درمان دندان قروچه می پردازد.
- در صورتی که از عوارض ناشی از مصرف برخی داروها باشد با تعویض دارو و یا راهکارهای برای جلوگیری از آن می توان دندان قروچه را درمان کرد.
راه های جلوگیری براکسیسم چیست؟
- کنترل استرس و غلبه بر خشم خود که در این مورد مراجعه به یک مشاور می تواند کمک زیادی به شما بکند.
- از مصرف مواد حاوی کافئین مثل قهوه، کاکائو و نوشابه خودداری کنید و یا مصرف آنها را محدود کنید.
- مصرف نوشیدنی های الکلی باعث بیشتر شدن دندان قروچه می شود.
- جویدن مداوم آدامس و یا حتی مواد غیر خوراکی مانند مداد باعث می شود عضلات آواره عادت به تکان خوردن کنند و احتمال بروز آن را افزایش دهند.
- از ساییدن دندان ها به هم جلوگیری کنید برای جلوگیری از این کار می توان زبان خود را بین دندان ها نگه داشته. به این صورت عضلات آرواره استراحت می کنند و تکان نمی خورند.
- شب ها یک پارچه گرم روی گونه ها (کمپرس داغ) قرار دهید تا عضلات آرواره آرام باشند.
علت شیوع بیشتر دندان قروچه در کودکان چیست؟
گرچه دندان قروچه محدود به سن خاصی نیست، اما کودکان زیر سه سال به دلیل رشد دندان های شیری، بیشتر از بزرگسالان با براکسیسم مواجه می شوند. این مشکل معمولا با افزایش سن کودکان کاهش می یابد.
والدین اغلب در زمان خواب فرزندانشان، صدای برخورد و ساییدگی دندان های آنها را می شنوند. در حالی که در بزرگسالان، استرس به عنوان عامل اصلی براکسیسم شناخته می شود، دندان قروچه در کودکان می تواند ناشی از عوامل زیر باشد:
- آلرژی ها
- عوامل ژنتیکی و وراثت
- تحریکات دهانی
- ناهنجاری های دندانی
- آپنه خواب انسدادی (مشکلات تنفسی در خواب)
سوالات پرتکرار درباره دندان قروچه
براکسیسم می تواند باعث فرسایش مینای دندان، شکستگی دندان، درد فک و مشکلات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) شود.
علائمی مانند ساییدگی دندان ها، درد فک یا صورت صبحگاهی و صدای ساییدن دندان ها در خواب می تواند نشانه ای از دندان قروچه باشد.