چه بیماری هایی باعث خشکی دهان میشود؟ مهم‌ترین علل و بهترین درمان
خشکی دهان یا اگزوستوما به عارضه‌ای می‌گویند که به دلیل اختلال در تولید و ترشح بزاق ایجاد میشود. مهم‌ترین علل بروز خشکی دهان شامل: ابتلا به بعضی از بیماری‌ها، مصرف دارو و پوسیدگی دندان است. متاسفانه از میان عوامل اشاره شده، ابتلا به بیماری‌ها از مهم‌ترین علت خشکی دهان است. شاید بپرسید چه بیماری هایی باعث خشکی دهان میشود؟ بیماری تیروئید، دیایت و اختلالات خودایمنی جزء رایج‌ترین بیماری‌های موثر روی خشکی دهان هستند. خوشبختانه در حال حاضر روش‌های درمان پزشکی و خانگی موثری برای رفع خشکی دهان وجود دارد.
از آنجایی سلامتی شما برای ما اهمیت زیادی دارد. در این سری از مقالات دندانپزشکی شبانه روزی تاج قصد داریم در خصوص علل و درمان‌های موثر خشکی دهان صحبت کنیم. مانند همیشه با ما همراه باشید تا در مورد این موضوع جالب بیشتر بدانید.
خشکی دهان چیست و چرا باید بزاق تولید شود؟
احتمالا دلیل انتخاب این مقاله این است که بدانید علت خشکی دهان چیست و چطور درمان می شود؟ خشک شدن دهان به وضعیتی می‌گویند که در آن غده‌های بزاقی به علل مختلفی قادر به تولید بزاق نیستند. همچنین در مواردی این غدد متاثر از مصرف بعضی دارو و بیماری‌ها، بزاق کافی تولید نمی‌کنند.
علاوه بر مرطوب نگه داشتن، بزاق با داشتن ترکیبات اسیدی قادر به ضد عفونی کردن دهان است. اسید موجود در بزاق به بلع بهتر، هضم راحت مواد غذایی و از بین بردن باکتری‌های مضر نیز کمک می‌کند. جالب است که بدانید بدون مایع بزاق، قادر به احساس بسیاری از طعم‌ها نخواهید بود؛ زیرا توانایی چشایی کاهش پیدا می‌کند. در ادامه به مهم‌ترین وظایف بزاق اشاره خواهیم کرد.
مهم‌ترین وظایف بزاق دهان؛ از هضم غذا تا افزایش اکسیژن رسانی!
از اصلی‌ترین فواید بزاق دهان می‌توان به چند مورد زیر اشاره کرد:
- هضم بهتر غذا؛ مهم ترین وظیفه بزاق
ترشح بزاق سبب نرم شدن غذا و تسهیل در جویدن آن میشود. علاوه بر این از آنجایی که مایع بزاق حاوی مقادیر کمی از آنزیم‌های مختلف است؛ به هضم سریع‌تر کربوهیدرات کمک می‌کند. هضم غذاها از دهان آغاز میشود.
- جلوگیری از تشکیل پلاک؛ جلوگیری از تشکیل پلاک
آنزیم‌های موجود در بزاق از رشد باکتری‌ها و تشکیل پلاک جلوگیری می‌کنند. این آنزیم ها از طریق مداخله در فرایند تکثیر و ساخت دیواره سلولی، مانع از رشد انواع باکتری‌ها در فضای دهان، آسیب به لثه و پوسیدگی دندان می‌شوند.
- بهبود زخم؛ افزایش اکسیژن رسانی
یکی دیگر از نقش‌های جالب و مهم بزاق، بهبود زخم‌های دهان است. پروتئین histatin-1 از طریق تحریک تولید رگ‌های خونی به بهبود سریع زخم‌ها کمک می‌کند. تولید رگ‌های خونی از طریق اکسیژن رسانی و کاهش التهاب، سبب ترمیم سریع زخم‌ها می‌شوند.
نکته مهم: کاهش تولید بزاق، سبب اسیدی‌تر شدن دهان و پوسیدگی دندان میشود. اگر به دلیل پوسیدگی و کشیدن دندان نیاز به ایمپلنت دارید، برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص روش انجام و قیمت ایمپلنت دندان در تهران، با کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی تاج تماس بگیرید.
چه بیماری هایی باعث خشکی دهان میشود؟ از دیابت تا سرطان
خوشبختانه تعداد بیماری یا اختلال‌های موثر بر کم شدن ترشح بزاق یا خشکی دهان زیاد نیست. اما شناخت آن‌ها می‌تواند به تشخیص و درمان سریع کمک کند. در ادامه 7 بیماری موثر بر خشکی دهان را بررسی می‌کنیم.
1- استرس مزمن و طولانی؛ شایع‌ترین علت خشکی دهان
شایع‌ترین بیماری موثر روی خشکی دهان، استرس مزمن است. در شرایط استرس مزمن، افراد برای کنترل استرس نیاز به دارودرمانی دارند. افراد مبتلا به استرس مزمن نسبت به سایر افراد هورمون کورتیزول بیشتری ترشح می‌کنند. هورمون کورتیزول سبب اسیدی شدن بزاق و خشکی دهان میشود.
2- ابتلا به بیماری‌های موثر روی تنفس؛ تنفس از طریق دهان
یکی دیگر از عوامل موثر روی خشکی دهان، ابتلا به بیماری‌هایی است که منجر به انسداد بینی و تنفس سخت می‌شوند. بیماری‌هایی مانند: آنفولانزا، حساسیت مزمن و سرماخوردگی به دلیل عفونت سینوس، اختلاف فشار هوا و تجمع مخاط پشت گلو سبب انسداد بینی می‌شوند. در این وضعیت به دلیل تنفس از دهان، مایع بزاق خشک میشود.
3- دیابت؛ تکرر ادرار و کم آبی بدن
افراد مبتلا به دیابت دارای سطوح قند خون بسیار بالایی هستند. بدن این بیماران برای حفظ تعادل گلوگز، مقدار خروج مایعات را از طریق تکرر ادرار افزایش می‌دهد. تکرر ادرار پیامدهای بالینی زیادی دارد. یکی از مهم‌ترین پیامدهای بالینی آن دهیدراته شدن یا کم آبی است. به دنبال کم آبی بدن عوارضی مانند: خشکی دهان و مفاصل نیز ایجاد میشود.
4- فیبروز کیستیک؛ آسیب دیدگی سیستم تنفسی
فیبروز کیستیک نوعی بیماری ارثی است که عملکرد گوارش و سیستم تنفسی بیماران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با وجود فیبروز کیستیک در بینی، ریه، گلو واندام‌های گوارشی مخاط چسبناک و غلیظی ترشح می‌گردد. یکی از مهم‌ترین پیامدهای ترشح بیش از حد مخاط، مسدود شدن سیستم تنفسی است. در این شرایط بیماران (به دلیل انسداد بینی) به اجبار از دهان خود نفس کشیده و دچار خشکی دهان می‌شوند.
5- بیماری‌های خود ایمنی؛ علت التهاب غدد مخاطی
در بیماری‌های خود ایمنی سلول‌های ایمنی بدن به جای عوامل بیگانه مانند: ویروس و باکتری‌ها، به سلول‌های خودی بدن حمله می‌کنند. متاسفانه در موارد زیادی سلول‌های غدد مخاطی مورد تهاجم سلول‌های ایمنی قرار می‌گیرند. به همین دلیل قادر به ترشح مخاط نبوده و دهان بیماران دچار کاهش رطوبت میشود.
6- برفک دهان؛ علت التهاب غدد بزاقی
یکی دیگر از علل رایج خشکی دهان، التهاب شدید ناشی از برفک دهان است. منشا این عارضه نوعی قارچ به نام کاندیداآلبیکانس است. افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف و مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به عفونت قارچی قرار دارند. این عفونت قارچی باعث ایجاد لکه‌های سفید در زبان و قاعده دهان میشود. التهاب ناشی از رشد قارچ‌ها عوارض مختلفی مانند: خارش، تورم، خشکی دهان و از دست دادن حس چشایی را به همراه دارد.
7- ابتلا به سرطان؛ ناشی از مصرف داروهای شیمی درمانی
تعدادی از داروهای شیمی درمانی مانند: سیکلوفسفامید، فلورواوراسیل، متوتروکسات، سیتارابین و ایفوسفامید سبب خشکی دهان و غلیظ شدن مخاط می‌شوند. برای کاهش عوارض ناشی از مصرف این داروها، پزشکان داروهای موثر برای حفظ رطوبت دهان مانند: پیلوکارپین و برم هگزین را تجویز می‌کنند.
اگر جزء افرادی هستید که به دلایل اشاره شده به دفعات دچار خشکی دهان می‌شوید؛ توصیه می‌کنیم در طول روز مایعات بیشتری مصرف کنید. از آنجایی که خشکی یکی از دلایل بوی بد دهان است؛ پیشنهاد می‌کنیم برای رفع بوی نامطبوع، از انواع خوشبو کننده دهان که در داروخانه‌ها موجود هستند؛ استفاده کنند.
علت خشکی دهان در شب چیست؟ رایج‌ترین علل خشکی دهان در شب
جالب است که بدانید بیشترین زمانی که افراد دچار خشکی دهان می‌شوند، شب‌ها هنگام خواب است. تاکنون پژوهش‌های علمی زیادی در خصوص علت خشکی دهان در حین خواب انجام شده است. مطابق نتایج این پژوهش‌ها بیشترین علل خشکی شبانه دهان شامل: رژیم غذایی نامناسب، استرس در طول روز و تنفس دهانی است. در ادامه مقاله به تعدادی از رایج‌ترین علل خشکی دهان در شب اشاره خواهیم کرد.
تنفس از دهان، علتی برای خشک شدن بزاق
رایج‌ترین دلایل خشکی دهان در شب، تنفس از دهان است. بسیاری از افراد به طور ناخودآگاه هنگام خواب از دهان نفس می‌کشند. عبور مداوم هوای سرد از داخل دهان و گلو منجر به خشکی دهان میشود. تنفس از دهان یکی از دلایل پوسیدگی دندان است.
بازگشت اسید معده؛ اسیدی شدن آب دهان و خشکی سریع‌تر
یکی دیگر از انواع علت خشکی دهان در هنگام خواب، بازگشت اسید معده به داخل دهان است. این عارضه در افرادی که سابقه خشکی دهان و مشکلات گوارشی داشته‌اند، بیشتر دیده میشود. پس به علت بازگشت اسید معده به دهان و ترکیب بزاق با اسید معده، دهان دچار خشکی شده و طعم تلخی می‌گیرد. مهم‌ترین علل بازگشت اسید معده به دهان شامل: اضافه وزن، رژیم های غذایی حاوی مرکبات، مصرف الکل و ابتلا به بیماری‌های گوارشی است.
البته ثابت شده تلخی دهان و سرطان معده نیز با یکدیگر مرتبط هستند. به همین دلیل در صورت ادامه پیدا کردن ورود اسید به دهانن و داشتن سابقه ژنتیکی لازم است نتایج آزمایش‌های مربوط به آنزیم‌های گوارشی را بررسی کنید.
استرس و اضطراب؛ افزایش تولید کوتیزول
اضطراب زیاد در طول روز، تولید کورتیزول و آدرنالین را در بدن افزایش می‌دهد. یکی از پیامدهای افزایش تولید و ترشح این دو هورمون، کاهش تولید بزاق در دهان است. علاوه بر این در شرایط استرس‌زا، افراد به صورت ناخودآگاه در حین خواب از طریق دهان نفس می‌شکند. بنابراین بیشتر از سایر مواقع دچار خشکی دهان می‌گردند. برای رفع علائم استرس، داروهای کاهش استرس تجویز می‌گردد.
کمبود ویتامین A و B؛ کاهش تولید بزاق
همیشه استرس مقصر خشکی دهان نیست. در موارد زیادی مهم‌ترین علت خشکی و زخم دهان کمبود ویتامین است. رد پای کمبود ویتامین B و A در زخم‌های دهان، کاهش تولید بزاق، سوزش زبان، التهاب و تورم بافت دهان دیده میشود. بافت دهان برای ترمیم به ویتامین‌های گروه B نیاز دارد. وجود ویتامین A و B برای تولید آنزیم‌های گوارشی و بزاق دهان ضروری هستند.
نکته مهم: علاوه بر موارد اشاره شده افزایش سن و مصرف داروهای ضد حساسیت (انواع آنتی هیستامین) نیز جزء عوامل ایجاد خشکی دهان هستند.
موثرترین روش‌های درمانی برای خشکی دهان
سوال مهمی که مطرح میشود این است که بهترین و موثرترین روش‌های درمانی خشکی دهان چه روش‌هایی هستند؟ روش‌های درمان خشکی دهان به دو دسته درمان پزشکی تخصصی و درمان‌های خانگی تقسیم می‌شوند. در ادامه به موثرترین روش‌های درمان خشکی دهان اشاره می‌کنیم.
رایج‌ترین روش‌های درمان پزشکی خشکی دهان؛ استفاده از بزاق مصنوعی تا ترمیم دندان‌های پوسیده!
رایج‌ترین شیوه‌های درمان پزشکی خشکی دهان عبارتند از:
- استفاده از بزاق مصنوعی؛ بهترین روش درمان: بعضی از بیماران به دلیل مصرف داروهای موثر روی عملکرد غدد مانند داروهای دیابت، به دفعات دچار خشکی دهان می‌شوند. برای حفط رطوبت دهان این بیماران می‌توانند از اسپری بزاق مصنوعی (مانند اسپری بزاق مصنوعی هایپوزالیکس بیوکودکس) استفاده کنند.
- تحریک غدد بزاقی با دارو؛ درمان سریع: یکی از موثرترین و سریع‌ترین روش‌های درمانی برای افزایش تولید بزاق، تحریک غدد بزاقی با دارو است. مصرف داروهایی مانند پیلوکارپین، تولید بزاق در دهان را افزایش می‌دهد. مصرف پیلوکارپین باید زیر نظر پزشک و در مدت زمان مشخص باشد.
- درمان‌های دندانپزشکی؛ پوسیدگی دندان جزء مهم‌ترین دلایل خشکی بیش از حد دهان است. بنابراین برای درمان سریع‌تر خشکی دهان، باید دندان‌ها را توسط دندانپزشک متبحر ترمیم کنید. دندانپزشک با تجربه می‌تواند در کمترین زمان با ترمیم دندان‌ها مشکل خشکی دهان را رفع کند. اگر به دنبال بهترین دندانپزشک برای ترمیم دندان هستید، به دندانپزشکی شبانه روزی تاج مراجعه فرمایید. کلینیک دندانپزشکی تاج با به کارگیری پیشرفته‌ترین تجهیزات و همکاری با دندانپزشکان با تجربه بهترین خدمات را به بیماران ارائه می‌دهد.
توجه داشته باشید که روش‌های درمان خانگی جایگزین درمان‌های تخصصی پزشکی نیستند.
رایج‌ترین روش‌های درمان خانگی خشکی دهان
روش‌های درمان خانگی خشکی دهان شامل موارد زیر است:
- معجزه چای زنجبیل؛ کاهش التهاب و رفع خشکی دهان: موثرترین و بهترین روش درمان خانگی برای خشکی دهان، مصرف دمنوش حاوی زنجبیل است. زنجبیل به دلیل ماده کوئرستین سبب تحریک ترشح بزاق میشود. علاوه بر این جینجرول داخل زنجبیل به ضد عفونی شدن دهان کمک می‌کند.
- لیموترش را امتحان کنید؛ تحریک تولید بزاق: حتی فکر کردن به لیموترش نیز ترشح بزاق را تحریک می‌کند. لیموترش به دلیل اسیدیته زیاد تولید بزاق دهان را افزایش می‌دهد. علاوه بر لیمو ترش، مکیدن شکلات و جویدن آدامس نیز جزء روش‌های تولید بزاق هستند.
نکته: علاوه بر موارد اشاره شده، استفاده از دستگاه رطوبت ساز در منزل نیز به جبران کم آبی بدن از طریق پوست کمک می‌کند.
درمان پزشکی خشکی دهان را با متخصصان کلینیک شبانه روزی تاج تجربه کنید!
محتمل‌ترین علت خشکی دهان، آسیب دندان است. به همین دلیل اولین قدم برای درمان خشکی دهان، مراجعه به دندانپزشکی است. برای کاهش خشکی دهان پس از بررسی عکس دندان، برای درمان سریع از طریق ترمیم و یا تجویز دارو اقدام میشود. کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی تاج به همراه پزشکان متخصص، دستیران حرفه‌ای و کادر مجرب خود در تمام ساعات شبانه روز با شما همراه است تا لبخندی ماندگار و سالم داشته باشید. راه ارتباطی شما علاوه بر تلفن تماس شامل:
- آدرس: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش (چهار راه ایرانپارس)، طبقه فوقانی بانک سپه، پلاک ۲
- آدرس اینستاگرام: کلینیک دندانپزشکی تاج
کلینیک تخصصی تاج به صورت شبانه روزی آماده ارائه خدمات به بیماران است.
خشکی دهان را جدی بگیرید و برای درمان آن اقدام کنید!
در این مقاله به سوال «چه بیماری هایی باعث خشکی دهان میشود؟» پاسخ داده شد. خشکی دهان عارضه‌ای است که به دلیل کاهش تولید و ترشح بزاق از غدد بزاقی زبان ایجاد میشود. کم آبی، برفک دهان، بیماری‌های گوارشی، دیابت و استرس مزمن جزء مقصرهای اصلی خشکی دهان هستند.
موثرترین روش‌های درمان خشکی دهان شامل: مصرف آب فراوان، ترمیم دندان‌ها و استفاده از دمنوش‌های محرک ترشح بزاق هستند. در اولین اقدام برای درمان خشکی دهان به دندانپزشک مراجعه و دلایل اصلی آن را بررسی کنید. سپس متناسب با دلیل تشخیص داده شده، بهترین راه درمان را انتخاب نمایید.
سوالات متداول
1-مصرف چه داروهایی باعث خشکی دهان می‌شوند؟
مصرف داروهای آنتی‌هیستامین‌ها، ضدافسردگی و فشار خون باعث خشکی دهان می‌شوند.
2-آیا خشکی دهان خطرناک است؟
خیر؛ با این حال خشکی طولانی مدت دهان سبب پوسیدگی دندان، کاهش حس چشایی و مشکلات بلع میشود. به همین دلیل در صورت ادامه پیدا کردن این وضعیت باید برای درمان خود اقدام کنید.
3-آیا لازم است برای خشکی دهان به پزشک مراجعه کنیم؟
بله در صورت عدم نتیجه گیری درمانی خشکی دهان با روش‌های خانگی، باید برای بررسی بیشتر با پزشک متخصص صحبت کنید.
4-آیا چاقی سبب خشکی دهان میشود؟
افزایش وزن یکی از عوامل آپنه انسدادی است. افراد دارای آپنه انسدادی به دلیل تنفس دهانی، بیشتر در معرض خشکی دهان قرار دارند.
5-بهترین روش پیشگیری خشکی دهان چیست؟
بهترین روش پیشگیری از خشکی دهان مصرف زیاد مایعات و مرطوب نگه داشتن محیط است.