آشنایی با تبخال دهان؛ از علل تا علائم و روش‌های درمانی

تقریباً 50 درصد از جمعیت بزرگسال در ایالات متحده، تبخال دهانی دارند. اکثر مردم در کودکی با دریافت یک بوسه از یک دوست یا خویشاوند به تبخال دهان مبتلا می‌شوند. تبخال دهان، عفونتی است که معمولاً توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) ایجاد می‌شود. برای آشنایی بیشتر با تعریف، علل، علائم و روش‌های درمان این عفونت ویروسی با این مطلب از کلینیک شبانه روزی دندانپزشکی تاج همراه باشید.

هرپس سیمپلکس چیست؟ عامل ایجادکننده تاول تب

معمولاً تبخال دهان به عنوان “زخم” و “تاول تب” شناخته می‌شود. ویروس هرپس سیمپلکس عامل این بیماری مزمن آزاردهنده و اغلب دردناک است. علائم تاول تب اغلب روی لب یا اطراف آن ظاهر می‌شود. اگرچه تبخال دهان همیشه به این ناحیه محدود نمی‌شود. در برخی افراد علائم بیماری هرپس سیمپلکس ممکن علائم خود را در نواحی زیر نشان دهد:

• بین لب بالایی
• روی یا داخل بینی
• روی چانه یا گونه
• سقف دهان یا لثه
• زبان

در این موارد، تبخال به عنوان تبخال دهان و صورت شناخته می‌شود. به احتمال زیاد قبلاً فردی را دیده‌اید که شیوع تبخال دهانی را تجربه کرده است.

زخم‌های تبخال (ضایعات) معمولاً یک هفته تا 10 روز طول می‌کشد تا بهبود یابد. زخم‌ها ابتدا به صورت تاول‌های پر از مایع ایجاد می‌شوند که پس از یک یا 2 روز می‌ترکند. زخم‌ها مایعی را که دارای ویروس است ترشح می‌کنند. پس از چند روز، زخم‌ها پوسته یا دلمه ایجاد می‌کنند.

توجه: تاول تب جزء بیماری‌های مسری طبقه‌بندی می‌شود که از طریق تماس پوست به پوست مانند بوسیدن منتقل می‌گردد.

چه چیزی باعث عفونت دهانی HSV می‌شود؟ انواع ویروس HSV

بیماری HSV مسری است به این صورت که از طریق تماس پوست به پوست با فردی که ناقل ویروس است منتقل می‌گردد. 2 شکل رایج این ویروس وجود دارد که در جدول زیر ذکر کرده‌ایم.

داشتن تبخال به این معنی نیست که شما یک عفونت مقاربتی (STI) دارید. اما هر دو نوع HSV می‌توانند هم دهان و هم اندام تناسلی را آلوده کنند.

پس از اولین عفونت، ویروس در بافت‌های عصبی صورت غیرفعال می‌شود. گاهی اوقات، ویروس بعداً دوباره فعال و باعث ایجاد تبخال می‌گردد. برخی از افراد هرگز علامتی که نشان‌دهنده وجود ویروس باشد را ندارند در حالی که برخی دیگر به صورت دوره‌ای دچار علائم عفونت خواهند شد. علت بازگشت دوباره ویروس مشخص نیست. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که عوامل خطر زیر باعث بروز دوباره تبخال دهان می‌شوند:

• قرار گرفتن طولانی یا شدید در معرض نور خورشید
• تب اخیر
• استرس عاطفی
• قاعدگی
• عمل جراحی
• آسیب جسمی

در دوره اول ابتلا به عفونت دهانی HSV شیوع مکرر بسیار شایع‌تر است. پس از آن، با ساخت آنتی‌بادی در بدن برای ویروس، شیوع و شدت آن کاهش می‌یابد.

تفاوت تبخال دهان با آفت دهان چیست؟ آشنایی با تفاوت مهم

زخم دهان می‌تواند خوردن، نوشیدن، مسواک زدن و گاهی اوقات حتی صحبت کردن را سخت کند. تبخال همچنین می‌توانند خجالت‌آور باشند، به خصوص زمانی که در قسمت بیرونی لب‌های شما ظاهر شوند. در حالی که تبخال با آفت دهان ممکن است بسیار شبیه به نظر برسند، تمایز بین آنها مهم است. بیایید نگاهی دقیق‌تر به تفاوت بین تبخال و آفت‌ها بیندازیم. مهم‌ترین تفاوت بین تبخال دهان با آفت دهان را در جدول زیر ذکر کرده‌ایم.

برای درک تفاوت بین سرطان دهان با آفت، خواندن مطلب فرق آفت و سرطان دهان را به شما پیشنهاد می‌دهیم.

مهم‌ترین تفاوت عفونت دهانی HSV با زگیل دهانی؛ جدول تفاوت عفونت دهانی HSV با زگیل دهانی

توجه داشته باشید که عفونت دهانی HSV با زگیل دهانی نیز متفاوت است. مهم‌ترین تفاوت بین تبخال با زگیل دهانی منشأ ویروسی آنها است. زگیل تناسلی یک اصطلاح رایج برای عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و تبخال یک اصطلاح رایج برای عفونت ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) است. در جدول زیر با مهم‌ترین تفاوت عفونت دهانی HSV با زگیل دهانی آشنا می‌شوید.

برای آشنایی بیشتر با تفاوت زگیل دهانی با سایر بیماری‌ها مطلب تفاوت آفت دهان با زگیل دهانی را از دست ندهید.

علائم عفونت دهانی HSV چیست؟ شایع‌ترین علائم عفونت مکرر HSV دهان

عفونت اولیه ویروس هرپس سیمپلکس دهان اغلب بدترین نوع عفونت است. ممکن است باعث علائم شدید و شبیه آنفولانزا، تورم غدد لنفاوی و سردرد شود. اما برخی افراد اصلاً علائمی ندارند. در عفونت اولیه، زخم‌ها می‌توانند روی و اطراف لب‌ها و در سراسر دهان ایجاد شوند.

اگر به نوع خفیف عفونت دهانی مبتلا شوید زخم‌ها اغلب در لبه‌های لب ظاهر می‌شوند. شایع‌ترین علائم عفونت مکرر HSV دهان عبارت‌اند از:

• قرمزی، تورم، گرما و درد یا خارش اولیه در ناحیه‌ای که عفونت فوران می‌کند.
• تاول‌های دردناک و پر از مایع ممکن است روی لب‌ها یا زیر بینی ظاهر شوند. این تاول‌ها و مایع موجود در آنها بسیار مسری هستند.
• تاول‌ها مایعات نشت می‌کنند و تبدیل به زخم می‌شوند.
• پس از حدود 4 تا 6 روز، زخم‌ها شروع به پوسته شدن و بهبود می‌کنند.

برخی علائم شیوع HSV دهان شبیه سایر شرایط یا مشکلات سلامتی است. همیشه برای تشخیص دقیق نوع عفونت دهان به پزشک مراجعه کنید. جهت شناسایی علت ایجاد آفت در دهان مطلب علت آفت مکرر دهان در بزرگسالان را با دقت مطالعه نمایید.

راه‌های تشخیص تبخال دهان؛ فقط پزشک متخصص می‌تواند تشخیص دهد!

تشخیص دقیق ویروس هرپس سیمپلکس دشوار است؛ زیرا با بسیاری از عفونت‌های دیگر مانند واکنش‌های آلرژیک اشتباه گرفته می‌شود. HSV را می‌توان تنها با کشت ویروس، آزمایش خون یا بیوپسی تأیید کرد. پزشک متخصص اغلب می‌تواند آن را بر اساس محل تاول‌ها و ظاهر آنها تشخیص دهد.

برای تشخیص دقیق و افتراقی عفونت دهان HSV با زخم دهان می‌توانید از متخصصان کلینیک دندانپزشکی تاج کمک بگیرید. متخصصان کلینیک دندانپزشکی تاج بعد از تشخیص نوع عفونت و بیماری، بهترین روش درمانی را پیشنهاد می‌دهند.

درمان تبخال دهان چیست ؟ روش‌های درمان عفونت دهان HSV

روش‌های مختلفی برای درمان تبخال دهان و زبان وجود دارد. درمان تبخال دهان به عوامل زیر بستگی دارد:

• علائم
• سن
• سلامت عمومی بیمار
• شدت این وضعیت

درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تمیز و خشک نگه داشتن ناحیه آلوده
• درمان آنتی بیوتیکی برای هر گونه عفونت باکتریایی ثانویه
• کرم‌های ضدویروسی موضعی
• درمان آفت دهان با دیفن هیدرامین
• پماد برای تبخال دهان
• داروهای ضدویروسی خوراکی

اگر از داروی موضعی استفاده می‌کنید، حتماً دست‌های خود را بعد از دست زدن به تبخال بشویید. همچنین می‌توانید از یک سواب پنبه‌ای برای استفاده از دارو روی زخم استفاده کنید. این کار به جلوگیری از گسترش زخم‌ها به سایر قسمت‌های بدن شما یا افراد دیگر کمک می‌کند.

درمان خانگی تبخال در دهان؛ 5 روش درمانی مؤثر

برای کاهش تورم، خارش و سوزش ناشی از تبخال می‌توانید از روش‌های درمان خانگی تبخال در دهان استفاده کنید. توجه داشته باشید که روش‌های درمان تبخال تو دهان در منزل فقط علائم یا شدت را کاهش می‌دهند؛ هرگز علت اصلی و ویروس را از بین نمی‌برند. مؤثرترین روش‌های درمان خانگی تبخال در دهان عبارت‌اند از:

1) کمپرس خنک؛ کاهش تورم

استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم مفید است. یک کیسه یخ یا یک پارچه تمیز و نرم پر از یخ را روی ناحیه آسیب دیده بمالید. در صورت نیاز هر 4 ساعت یکبار تکرار کنید. هرگز یخ را مستقیماً روی پوست قرار ندهید، زیرا ممکن است منجر به آسیب پوست شود. از کمپرس سرد برای بهبود آفت دهان کودکان نیز می‌توانید استفاده کنید.

2) سرکه سیب موضعی (ACV)؛ داشتن خواص ضدالتهابی و ضدویروسی

ACV به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدویروسی خود شناخته شده است. با این حال، تحقیقات هنوز نشان نداده است که استفاده موضعی از آن می‌تواند شعله‌ورشدن تبخال را درمان کند. اگر تصمیم دارید این درمان خانگی را امتحان کنید، بهتر است ACV را به خوبی رقیق کنید یا از یک محصول حاوی ACV که برای استفاده روی پوست فرموله شده است استفاده نمایید.

3) اسیدهای چرب امگا 3؛ تقویت سیستم ایمنی بدن

اسیدهای چرب امگا 3 باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. غذاهای غنی از این اسیدهای چرب عبارت‌اند از:

• ماهی قزل‌آلا
• ماهی خال‌مخالی
• دانه کتان
• دانه چیا

زمانی که سیستم ایمنی بدن را برای جلوگیری از عود انواع خاصی از HSV را تقویت کنید، به احتمال کمتری دچار تبخال دهان خواهید شد.

4) ویتامین C؛ جلوگیری از عود انواع خاصی از HSV

تحقیقات نشان می‌دهد که ویتامین C به جلوگیری از عود انواع خاصی از HSV کمک می‌کند؛ به ویژه هنگامی که با داروهای ضدویروسی ترکیب شود. همچنین ممکن است به کاهش زمان بهبودی و کاهش خطر عود، کمک کند. غذاهای سرشار از ویتامین C شامل میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ از جمله:

• فلفل‌دلمه‌ای
• پرتقال
• توت فرنگی
• انبه
• پاپایا
• روی

دو مطالعه علمی در سال 2023 نشان می‌دهد که روی ممکن است تعداد شیوع تبخال را کاهش دهد و در عین حال فاصله زمانی طولانی‌تری بین شیوع این بیماری ایجاد نماید. می‌توانید روی در رژیم غذایی خود را با خوردن غذاهای زیر افزایش دهید:

• تخم‌مرغ
• نخود
• جو دوسر
• گوشت گاو

مصرف مکمل‌های روی نیز ممکن است به شیوع تبخال کمک کند.

5) ویتامین B12؛ خطر فعال شدن مجدد ویروس تبخال

یک مطالعه منتشر شده در سال 2021 نشان می‌دهد که کمبود ویتامین B12 ممکن است خطر فعال شدن مجدد ویروس تبخال را در موارد خاص افزایش دهد. B12، یکی از هشت ویتامین B، است که سیستم ایمنی بدن شما را تقویت می‌کند تا از ابتلا به ویروس تبخال جلوگیری کند. همچنین از رشد سلول های سالم پشتیبانی می‌کند. منابع ویتامین B12 عبارت‌اند از:

• گوشت گاو
• ماهی تن
• غلات غنی شده
• تخم‌مرغ
• محصولات لبنی

طبق تجویز پزشک خود می‌توانید از مکملهای ویتامین B12 نیز استفاده نمایید.

راه‌های جلوگیری از ابتلا به تبخال داخل دهان؛ نکات کلیدی مهم

روش‌هایی برای جلوگیری از ابتلا به تبخال سقف دهان وجود دارد. برای جلوگیری از ابتلا به عفونت HSV دهان نکات زیر را رعایت نمایید:

• اصلاً با کسی که زخم تبخال دارد تماس مستقیم نداشته باشید. توجه داشته باشید که تبخال تناسلی (HSV-2) می‌تواند بدون هیچ علامتی مسری باشد.
• هیچ وسیله‌ای را با فردی که تبخال دهان دارد به اشتراک نگذارید.
• اگر شما یا همسرتان تبخال دهانی (HSV-1) دارید، رابطه جنسی دهانی نداشته باشید. HSV-1 می‌تواند به اندام‌های تناسلی سرایت کند، به خصوص اگر تاول‌های دهانی دارید.

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که اجتناب از خوردن مقادیر زیاد غذاهای حاوی آرژنین ممکن است به پیشگیری از تبخال کمک کند. مقادیر زیاد این غذاها ممکن است باعث بیماری‌های ویروسی از جمله تبخال شود. غذاهای غنی از ال آرژنین عبارت‌اند از:

• بادام
• بادام زمینی
• اسفناج
• شکلات

همچنین یک بررسی تحقیقاتی در سال 2021 نشان داد که مواد غذایی فرآوری شده حاوی مواد نگهدارنده مصنوعی ممکن است به استرس اکسیداتیو کمک کنند. پایین نگه داشتن سطح استرس اکسیداتیو باعث کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های تبخال می‌گردد.

تشخیص و درمان تبخال دهان در کلینیک دندانپزشکی تاج

امکان ابتلا به تبخال دهانی برای همه افراد وجود دارد. آشنایی با علائم مانند قرمزی، تاول، پوسته‌پوسته شدن و روش‌های تشخیص که فقط توسط پزشک انجام می‌شود مهم است. البته روش‌های جلوگیری از ابتلا به عفونت دهان HSV نیز وجود دارد. اگر به هر دلیلی مشکوک به ابتلا به عفونت دهان HSV هستید؛ جهت تشخیص و درمان زودهنگام باید به متخصص مراجعه نمایید.

جهت تشخیص سریع و درمان قطعی می‌توانید از متخصصان کلینیک دندانپزشکی تاج کمک بگیرید. متخصصان کلینیک دندانپزشکی تاج به صورت شبانه روزی در خدمت شما عزیزان هستند. جهت مشاوره با متخصصان و رزرو وقت به صورت آنلاین اقدام نمایید. راه‌های ارتباطی دیگر با ما عبارت است از:

آدرس کلینیک: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش (چهار راه ایرانپارس)، طبقه فوقانی بانک سپه، پلاک ۲

صفحه اینستاگرام کلینیک دندانپزشکی تاج

جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های دهانی با کمک متخصصان کلینیک دندانپزشکی تاج

سؤالات متداول

بهترین پماد تبخال داخل دهان چیست؟

بهترین پماد تبخال داخل دهان فرم موضعی آسیکلوویر است.

رفع تبخال در سه دقیقه چگونه است؟

امکان رفع تبخال در سه دقیقه وجود ندارد. با استفاده از داروهای تجویزی پزشک به مرور می‌توانید این بیماری را کنترل و درمان نمایید.

بهترین درمان طبیعی برای تبخال دهان چیست؟

مطالعات نشان داده است که ویتامین C می‌تواند ویروس هرپس سیمپلکس را غیرفعال کند، ویروسی که باعث تبخال می‌شود. تحقیقات دیگر نشان داده است که ویتامین E می‌تواند به بهبود تبخال کمک کند.

آیا خمیر دندان به تبخال دهان کمک می‌کند؟

متأسفانه، تحقیقات کافی وجود ندارد که نشان دهد خمیر دندان برای درمان تبخال مؤثر است. با توجه به حکایت‌های کاربرانی که معتقدند خمیر دندان می‌تواند به تسکین تبخال کمک کند، ماده ای که به عنوان سدیم لوریل سولفات موجود در برخی از خمیردندان‌ها وجود دارد ممکن است به خشک شدن زخم‌ها کمک کند.