علت دندان قروچه کودکان در خواب؛ مشکلی پنهان یا نشانه‌ای جدی؟

دندان قروچه کودکان در خواب که در اصطلاح پزشکی به آن “براکسیسم شبانه” (Bruxism) گفته می‌شود، یکی از مسائلی است که می‌تواند باعث نگرانی والدین شود. شاید شما هم به عنوان پدر یا مادر، شب‌ها صدای فشردن دندان‌های فرزندتان را شنیده باشید و از خودتان پرسیده باشید که علت این رفتار چیست؟ آیا این موضوع خطرناک است؟ آیا نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر است؟

این مقاله از کلینیک دندانپزشکی کودکان تاج با بررسی کامل و دقیق علت‌های دندان قروچه کودکان از دیدگاه‌های مختلف (از پزشکی مدرن تا طب سنتی) به شما کمک می‌کند تا دلایل پنهان این عادت شبانه را کشف کنید و راهکارهای موثر برای مقابله با آن را بیابید.

دندان قروچه کودکان چیست و چرا مهم است؟

دندان قروچه یا “براکسیسم شبانه” (Bruxism)  به سایش ناخواسته دندان‌ها بر روی هم گفته می‌شود. این حالت ممکن است به شکل ناخودآگاه در طول روز رخ دهد، اما بیشتر در شب، زمانی که فرد در خواب است، رخ می‌دهد. کودکان نیز مانند بزرگسالان ممکن است از دندان قروچه در خواب رنج ببرند. مطالعات نشان می‌دهد که حدود 6-50٪ از کودکان دندان قروچه دارند. این آمار نشان می‌دهد که این مشکل به هیچ وجه نادر نیست، اما چرا باید به آن توجه کنیم؟

عواقب دندان قروچه کودکان در خواب چیست؟

از عواقب دندان قروچه کودکان در خواب می‌توان ب موارد زیر اشاره کرد:

• آسیب به دندان‌ها: فشار مکرر دندان‌ها بر روی هم می‌تواند به تخریب مینای دندان و در برخی موارد عفونت لثه کودکان منجر شود. این آسیب به مرور زمان می‌تواند به حفره‌ها، ترک‌ها و حتی درد دندان منجر شود.
• اختلال در خواب: دندان قروچه باعث می‌شود که کودک به طور مداوم در طول شب از خواب بیدار شود. خواب ناکافی یا با کیفیت پایین می‌تواند منجر به مشکلات رفتاری و تحصیلی در طول روز شود.
• درد فک و صورت: فشار ناشی از دندان قروچه می‌تواند به درد فک، صورت و حتی سر منجر شود.
• مشکلات روانی: دندان قروچه در برخی موارد ممکن است با مشکلات روانی مانند استرس و اضطراب مرتبط باشد.

با توجه به این عواقب، مهم است که به دنبال دلایل این مشکل و راه‌حل‌های موثر برای کاهش آن باشیم.

علائم دندان قروچه در کودکان؛ نشانه‌هایی که نباید نادیده گرفته شود!

اولین سوالی که ممکن است به ذهن والدین برسد این است که چگونه متوجه شویم کودکمان دچار دندان قروچه است. نشانه‌ها همیشه واضح نیستند و گاهی تنها صدای قروچه در خواب می‌تواند توجه والدین را جلب کند. اما علائم دیگری نیز وجود دارد:

• درد فک یا صورت: کودکان ممکن است پس از بیدار شدن از خواب از درد در ناحیه فک شکایت کنند.
• سردردهای مکرر: برخی کودکان دچار سردردهای صبحگاهی می‌شوند که می‌تواند نشانه دندان قروچه باشد.
• ساییدگی دندان‌ها: اگر دندان‌های کودک به طور غیرطبیعی ساییده یا کوتاه شده باشد، این نیز نشانه‌ای از بروکسیسم است.

این علائم ممکن است به تنهایی برای تشخیص مشکل کافی نباشند، اما توجه به آن‌ها می‌تواند به والدین در تصمیم‌گیری برای مراجعه به پزشک یا دندان‌پزشک کمک کند.

علت دندان قروچه کودکان در خواب چیست؟

پزشکان و متخصصان دلایل مختلفی برای دندان قروچه کودکان در خواب شناسایی کرده‌اند. این دلایل می‌توانند از مشکلات فیزیکی گرفته تا عوامل روانی و محیطی متغیر باشند. در ادامه به برخی از این دلایل اشاره می‌کنیم.

1. ناهماهنگی دندان‌ها (مال اکلوژن)؛ شایع‌ترین علت دندان قروچه کودکان در خواب

یکی از دلایل رایج دندان قروچه در کودکان، ناهماهنگی دندان‌ها یا مال اکلوژن است. این حالت زمانی رخ می‌دهد که دندان‌های کودک به درستی بر روی هم قرار نگیرند. این عدم هم‌ترازی می‌تواند باعث ایجاد فشار غیرطبیعی روی فک و دندان‌ها شود و کودک برای جبران این ناهماهنگی به صورت ناخودآگاه دندان‌هایش را روی هم می‌ساید. برای درمان می‌توان طبق تجویز پزشک برای ارتودنسی کودکان اقدام کرد.

2. استرس و اضطراب؛ از غیرقابل باورترین علت دندان قروچه کودکان در خواب برای والدین

شاید یکی از شوکه‌کننده‌ترین علت‌ها برای دندان قروچه کودکان، استرس و اضطراب باشد. بسیاری از ما تصور می‌کنیم که استرس تنها مسئله‌ای برای بزرگسالان است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که حتی کودکان خردسال نیز ممکن است تحت تأثیر عوامل استرس‌زا قرار بگیرند. تغییرات در زندگی مانند رفتن به مدرسه، تغییر محل زندگی، مشکلات خانوادگی یا حتی تماشای یک فیلم ترسناک می‌تواند به این واکنش بدن منجر شود.

3. مشکلات تنفسی (آپنه خواب)؛ عامل دندان قروچه کودکان در خواب

آپنه خواب یا وقفه‌های تنفسی در خواب یکی دیگر از دلایل دندان قروچه است. کودکان مبتلا به آپنه خواب ممکن است به دلیل تلاش برای باز نگه داشتن راه هوایی خود، دندان‌هایشان را به هم بفشارند. این حالت به ویژه در کودکانی که دارای مشکلات بینی یا لوزه هستند، شایع‌تر است.

4. کمبودهای تغذیه‌ای؛ از علت‌های قابل تامل دندان قروچه کودکان در خواب

کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز می‌تواند منجر به دندان قروچه در کودکان شود. به عنوان مثال، کمبود منیزیم و کلسیم که برای سلامت عضلات و اعصاب حیاتی هستند، ممکن است با دندان قروچه مرتبط باشد. کمبود ویتامین B نیز از عوامل موثر در این مشکل شناخته شده است.

5. اختلالات عصبی؛ از علل دندان قروچه کودکان در خواب

در برخی موارد، دندان قروچه ممکن است به دلیل اختلالات عصبی مانند فلج مغزی یا اوتیسم رخ دهد. این اختلالات باعث ایجاد مشکلاتی در کنترل عضلات فک و صورت می‌شوند و در نتیجه، دندان قروچه در خواب ممکن است بیشتر دیده شود.

6. مصرف کافئین و مواد محرک و دندان قروچه کودکان در خواب

مصرف موادی مانند کافئین می‌تواند باعث تحریک سیستم عصبی و منجر به دندان قروچه شود. برخی کودکان از نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه‌های گازدار، قهوه یا چای استفاده می‌کنند که حاوی کافئین هستند. این مواد می‌توانند باعث بی‌قراری در خواب و سایش دندان‌ها شوند.

7. تغییرات هورمونی؛ علت دندان قروچه کودکان در خواب

 دوران رشد، به ویژه در زمان بلوغ، می‌تواند تغییرات هورمونی متعددی را در بدن کودکان ایجاد کند. این تغییرات ممکن است بر عضلات فک و اعصاب کنترل کننده آن تأثیر بگذارد و موجب دندان قروچه در خواب شود.

8. علت دندان قروچه کودکان در خواب انگل؛ یک دیدگاه کمتر شناخته شده!

یکی از عواملی که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، انگل‌های روده‌ای است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که عفونت‌های انگلی، به ویژه کرم‌های روده، می‌تواند باعث دندان قروچه در خواب شود. این موضوع به این دلیل است که انگل‌ها می‌توانند با تحریک سیستم عصبی، ایجاد بی‌قراری و تحریک ماهیچه‌ها در طول شب، منجر به فشردن دندان‌ها شوند.

نشانه‌های وجود انگل در کودکان عبارتند از:

• خارش در ناحیه مقعد
• کاهش وزن بدون دلیل واضح
• خواب ناآرام و بی‌قرار

در صورت مشکوک شدن به عفونت انگلی، پزشک ممکن است برای کودک آزمایش مدفوع و درمان‌های دارویی تجویز کند.

علت دندان قروچه کودکان در خواب طب سنتی؛ رویکردهای طبیعی

از دیدگاه طب سنتی، دندان قروچه در کودکان می‌تواند به دلایل مختلفی مرتبط باشد. یکی از مهم‌ترین عواملی که در طب سنتی به آن اشاره شده، عدم تعادل در مزاج کودک است. بر اساس این دیدگاه:

1. سردی مزاج: طب سنتی بر این باور است که کودکان با مزاج سرد ممکن است بیشتر در معرض بروکسیسم باشند. این سردی می‌تواند باعث انقباض عضلات فک شود و دندان قروچه را تحریک کند.
2. کمبود مواد معدنی: از دیدگاه طب سنتی، کمبود برخی مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم در بدن کودک می‌تواند به ضعف و انقباض غیرعادی عضلات منجر شود که این نیز یکی از علت‌های دندان قروچه محسوب می‌شود.

درمان‌های طب سنتی بیشتر به تغذیه صحیح، تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش اضطراب کودک از طریق استفاده از گیاهان دارویی و ماساژ تأکید دارند. در ادامه، برخی از این درمان‌ها به طور دقیق‌تر بررسی خواهد شد.

علت دندان قروچه در کودکان زیر 2 سال؛ آیا جای نگرانی وجود دارد؟

کودکان زیر ۲ سال نیز ممکن است دچار دندان قروچه شوند، اما آیا این وضعیت در این سن طبیعی است؟ به طور کلی، دندان قروچه در کودکان زیر ۲ سال می‌تواند به دلایل رشد طبیعی فک و دندان‌ها رخ دهد. در این دوره سنی، کودک هنوز در حال یادگیری نحوه استفاده از فک و دندان‌های خود است و این فشردن‌ها می‌تواند بخشی از این فرآیند طبیعی باشد.

اما اگر دندان قروچه به طور مداوم و شدید در این سن رخ دهد، ممکن است نشان‌دهنده مشکلات دیگری مانند درد ناشی از رویش دندان‌ها یا حتی اختلالات خواب باشد. بنابراین در این موارد نیز مشورت با پزشک ضروری است. با مراجعه به کلینیک معتبر دندانپزشکی شبانه روزی تهران می‌توانید درمان صحیح و به موقع را پیش بگیرید.

علت دندان قروچه کودکان در بیداری؛ آیا این موضوع متفاوت است؟

دندان قروچه کودکان معمولاً با خواب ارتباط دارد، اما در برخی موارد، این رفتار در حالت بیداری نیز مشاهده می‌شود. در این شرایط، والدین ممکن است بیشتر نگران شوند و این سوال برایشان مطرح شود که علت دندان قروچه کودکان در بیداری چیست و آیا با دلایل شبانه تفاوت دارد؟

دندان قروچه در بیداری معمولاً نشانه‌ای از اضطراب، استرس یا حتی تمرکز زیاد بر روی فعالیت‌های خاصی است. به طور مثال، کودکان هنگام انجام فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز دارند، مانند تماشای تلویزیون یا انجام تکالیف مدرسه، ممکن است ناخودآگاه دندان‌های خود را فشار دهند. در برخی موارد، این عادت می‌تواند به یک رفتار تکراری و ناخودآگاه تبدیل شود که نیاز به مداخله دارد.

درمان دندان قروچه در کودکان؛ از روش‌های پزشکی تا رویکردهای طبیعی

هنگامی که والدین متوجه دندان قروچه کودکان خود می‌شوند، اولین سوال این است که چگونه می‌توان این مشکل را درمان کرد. درمان دندان قروچه در کودکان باید با توجه به شدت و علت آن انجام شود و ممکن است از یک رویکرد چندوجهی بهره بگیرد.

1. رویکردهای پزشکی برای درمان دندان قروچه در کودکان

رویکردهای پزشکی برای درمان دندان قروچه کودکان در خواب معمولاً شامل موارد زیر هستند:

الف. استفاده از محافظ دهان (نایت گارد): یکی از راه‌های معمول برای محافظت از دندان‌های کودکان در برابر آسیب، استفاده از محافظ دهان در شب است. این محافظ‌ها توسط دندان‌پزشک طراحی شده و به طور سفارشی برای کودک ساخته می‌شود تا از فشار اضافی روی دندان‌ها جلوگیری کند. در برخی موارد ارتودنسی یا ایمپلنت دندان کودکان می‌تواند بسیاری از مشکلات کودک را برطرف نماید.

ب. درمان اضطراب و استرس: اگر دندان قروچه ناشی از استرس و اضطراب باشد، مراجعه به روان‌شناس کودک یا مشاور می‌تواند به کاهش این مشکل کمک کند. تکنیک‌های مدیریت استرس مانند یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفسی نیز می‌توانند مفید باشند.

پ. اصلاح مشکلات تنفسی: اگر مشکلات تنفسی مانند آپنه خواب یا بزرگ بودن لوزه‌ها باعث دندان قروچه شده باشند، درمان این مشکلات می‌تواند تاثیر چشم‌گیری در بهبود وضعیت داشته باشد. در موارد شدید، پزشک ممکن است جراحی یا استفاده از دستگاه‌های کمکی تنفسی را توصیه کند.

2. درمان‌ علت دندان قروچه کودکان در خواب طب سنتی

طب سنتی راهکارهای مختلفی برای درمان دندان قروچه ارائه می‌دهد. علت دندان قروچه کودکان در خواب طب سنتی اغلب به عواملی مانند سردی مزاج، عدم تعادل در انرژی بدن و کمبود مواد معدنی مرتبط است. برخی از راه‌حل‌های طب سنتی برای درمان عبارتند از:

الف. استفاده از دمنوش‌های آرام‌بخش: دمنوش‌هایی مانند گل گاوزبان، اسطوخودوس و بابونه می‌توانند به کاهش اضطراب و تنش در کودکان کمک کرده و بهبود خواب را تسهیل کنند.

ب. ماساژ با روغن‌های طبیعی: ماساژ فک و صورت کودک با روغن‌های طبیعی مانند روغن کنجد یا روغن زیتون می‌تواند به آرامش عضلات فک و کاهش دندان قروچه کمک کند.

3. درمان خانگی دندان قروچه در خواب کودکان

برخی روش‌های ساده و قابل اجرا در خانه نیز می‌توانند به کاهش دندان قروچه کمک کنند. درمان خانگی دندان قروچه در خواب کودکان شامل راهکارهایی است که در خانه به راحتی قابل اجراست:

الف. کنترل محیط خواب: فراهم کردن یک محیط آرام و بدون استرس برای خواب می‌تواند به کاهش دندان قروچه کمک کند. حذف عوامل تحریک‌کننده مانند نور شدید یا صدای بلند و ایجاد یک روتین منظم برای خواب، تاثیر قابل توجهی خواهد داشت.

ب. تغذیه مناسب: مطمئن شوید که کودک به اندازه کافی کلسیم، منیزیم و ویتامین‌های ضروری دریافت می‌کند. کمبود این مواد مغذی می‌تواند به مشکلات عصبی و عضلانی منجر شود که در نهایت باعث دندان قروچه می‌شود.

توجه: این جدول تنها برخی از علل و درمان‌های رایج دندان قروچه در کودکان را نشان می‌دهد. هر کودک شرایط منحصر به فردی دارد و درمان باید بر اساس تشخیص پزشک متخصص انجام شود.

راه‌هایی برای پیشگیری از دندان قروچه در کودکان؛ اقدامات مهم والدین

بهترین روش برای مقابله با دندان قروچه، پیشگیری از بروز آن است. والدین می‌توانند با انجام برخی اقدامات ساده، از بروز این مشکل جلوگیری کنند:

• ایجاد یک روتین منظم خواب: تنظیم یک برنامه منظم برای خواب کودک و ایجاد محیطی آرام و بدون استرس می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از دندان قروچه داشته باشد.
• مراقبت از سلامت دندان‌ها: چکاپ‌های منظم دندان‌پزشکی و توجه به وضعیت رشد دندان‌های کودک می‌تواند از بروز مشکلات فکی و دندان قروچه جلوگیری کند.
• کنترل استرس: آموزش مهارت‌های مدیریت استرس به کودکان، از طریق بازی، داستان‌گویی و تمرینات آرام‌بخش می‌تواند به جلوگیری از بروز دندان قروچه کمک کند.
• محدود کردن مصرف مواد غذایی محرک: همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم، مصرف کافئین و مواد محرک می‌تواند به تحریک دندان قروچه منجر شود. والدین باید سعی کنند مصرف این نوع مواد را برای کودکان به حداقل برسانند.

با رعایت این نکات و همکاری با پزشک، می‌توانید به طور موثر از بروز و تشدید دندان قروچه در کودک خود پیشگیری کنید. بهتراست هزینه دندانپزشکی کودکان را با مراجعه زوهنگام و درمان صحیح مسائل دهان و دندان، کم و سلامت فرزندان خود را ارتقا دهیم.

چه زمانی باید به علت دندان قروچه کودکان در خواب به پزشک مراجعه کرد؟

اگرچه دندان قروچه در بسیاری از کودکان پدیده‌ای موقتی است و ممکن است به مرور زمان کاهش یابد، اما در صورت بروز علائم زیر باید به پزشک یا دندان‌پزشک مراجعه کنید:

• درد شدید فک یا سردردهای مکرر: اگر کودک پس از خواب از درد فک یا سردردهای صبحگاهی شکایت می‌کند، بهتر است این مشکل جدی گرفته شود.
• ساییدگی شدید دندان‌ها: اگر دندان‌های کودک به طور غیرطبیعی ساییده یا شکسته شده باشند، نیاز به مداخله تخصصی دندان‌پزشکی وجود دارد.
• خواب ناآرام و بیداری مکرر: خواب بی‌قرار و ناآرامی کودک در شب می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات زمینه‌ای جدی‌تری باشد که نیاز به بررسی دقیق دارد.

چه پزشکانی می‌توانند به شما کمک کنند؟

• دندانپزشک کودکان: برای بررسی وضعیت دندان‌ها و دهان کودک
• پزشک اطفال: برای بررسی وضعیت عمومی کودک و تشخیص علل احتمالی دیگر
• متخصص گوش و حلق و بینی: در صورتی که مشکوک به مشکلات سینوسی یا آلرژی باشید
• روانپزشک یا روانشناس کودک: در صورتی که علت دندان قروچه مشکلات روانی باشد

به یاد داشته باشید: هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید، احتمال درمان موفقیت‌آمیز بیشتر خواهد بود.

نتیجه‌گیری؛ علت دندان قروچه کودکان در خواب، یک مشکل چندوجهی

علت دندان قروچه کودکان در خواب می‌تواند ترکیبی از عوامل فیزیکی، روانی و محیطی باشد. از استرس و اضطراب گرفته تا مشکلات دندانی و حتی عفونت‌های انگلی، هر یک می‌توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند. در عین حال، روش‌های درمانی و پیشگیری متعددی نیز وجود دارد که والدین می‌توانند با توجه به شرایط خاص کودک خود از آن‌ها استفاده کنند.

مهم‌ترین نکته در برخورد با دندان قروچه، شناسایی دقیق علت و اتخاذ رویکردهای چندجانبه است. با مشاوره با پزشک یا دندان‌پزشک و توجه به وضعیت روانی و جسمی کودک، می‌توان بهبود قابل توجهی در این مشکل حاصل کرد.

کلینیک دندانپزشکی کودکان تاج، با رویکردی جامع و تخصصی، آماده است تا به شما در تشخیص علت دندان قروچه فرزندتان در خواب و درمان آن کمک کند. تیم متخصص ما با استفاده از جدیدترین تجهیزات و روش‌های درمانی، به طور دقیق علت دندان قروچه کودکان در خواب را بررسی کرده و بهترین برنامه درمانی را برای کودک شما ارائه می‌دهد. علاوه بر این، با آموزش‌های تخصصی به شما و فرزندتان، به شما کمک می‌کنیم تا با ایجاد عادات سالم و کاهش استرس، از تکرار این مشکل در آینده جلوگیری کنید.

راه‌های ارتباطی برای مشاوره و رزرو نوبت:

• تلفن: 02191305400
• آدرس: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش (چهار راه ایرانپارس)، طبقه فوقانی بانک سپه، پلاک ۲
• صفحه اينستاگرام کلینیک دندانپزشکی تاج

سلامت دندان‌های کودک شما، سرمایه مهمی برای آینده اوست. با ما تماس بگیرید تا لبخندی زیبا و سالم را برای فرزندتان به ارمغان آوریم.

پرسش‌های رایج والدین درباره علت دندان قروچه کودکان در خواب

1. آیا دندان قروچه در کودکان خودبه‌خود بهبود می‌یابد؟

در بسیاری از موارد، دندان قروچه کودکان خودبه‌خود و با گذر زمان بهبود می‌یابد. با این حال، اگر این مشکل به مدت طولانی ادامه پیدا کند یا به دندان‌ها آسیب بزند، بهتر است با یک دندان‌پزشک یا متخصص مشورت کنید.

2. آیا دندان قروچه همیشه نشانه‌ای از اضطراب است؟

نه همیشه. اگرچه اضطراب یکی از عوامل رایج دندان قروچه است، دلایل دیگری مانند مشکلات فک، ناهماهنگی دندان‌ها یا حتی مشکلات تنفسی نیز می‌توانند در این مشکل دخیل باشند.

3. آیا درمان‌های دارویی برای دندان قروچه کودکان وجود دارد؟

در موارد بسیار شدید و زمانی که علت اصلی دندان قروچه به مشکلات عصبی مرتبط باشد، پزشک ممکن است داروهای خاصی تجویز کند. اما در اکثر موارد، درمان‌های غیر دارویی مانند محافظ دندان و تغییرات در سبک زندگی مؤثرتر هستند.

4. آیا دندان قروچه در کودکان جدی است؟

دندان قروچه اگر به مدت طولانی ادامه یابد، می‌تواند به دندان‌ها و فک آسیب برساند. همچنین می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات روانی یا فیزیکی باشد که نیاز به توجه دارند. بنابراین، مهم است که در صورت تداوم این مشکل، آن را نادیده نگیرید و به دنبال درمان مناسب باشید.