معرفی 9 علت سیاه شدن لثه‌ها؛ از سیگار تا نوعی سرطان پوست

هر تغییری در بدن، علتی دارد که باید مورد بررسی قرار گیرد. حتی تغییر رنگ و سیاه شدن لثه‌ها نیز مهم است، زیرا ممکن است در اثر یک بیماری زمینه‌ای، ژنتیکی یا نوعی از سرطان رخ داده باشد. در مورد تیرگی لثه‌ها باید بگوییم که رایج‌ترین و بی‌خطرترین علت آن، سیگار کشیدن و تولید رنگدانه ملانین در بدن است. این در حالی است که التهاب شدید لثه، ملانوم بدخیم دهان و بیماری آدیسون عوامل خطرناک ایجاد کننده تیرگی در لثه‌ها و دهان به شمار می‌روند. در این مطلب از سایت دندانپزشکی تاج به بررسی 9 علت سیاه شدن لثه‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

سیاه شدن لثه نشانه چیست؟

لثه‌ها بافت‌های سختی هستند که دندان‌ها را احاطه کرده و در جای خود نگه می‌دارند. رنگ لثه‌ها از قرمز یا صورتی تا قهوه‌ای یا سیاه متغیر است. تغییر رنگ لثه‌ها نشان‌دهنده یک مشکل اساسی در سلامت این بافت‌های سخت به شمار می‌روند. رایج‌ترین علل احتمالی سیاه شدن لثه‌ها ملانین، سیگار کشیدن و مصرف برخی داروها است. البته در مواردی علت سیاه شدن لثه در برخی افراد ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای خاصی است. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با رایج‌ترین علل سیاه شدن لثه آشنا خواهیم شد.

علت سیاه شدن لثه در نوجوانان، جوانان و بزرگسالان چیست؟

طیف وسیعی از شرایط منجر به تغییر رنگ لثه‌ها از صورتی به سیاه می‌شود. برای بررسی علت تغییر رنگ لثه‌ها توصیه می‌شود که به دندانپزشک مراجعه کنید. زیرا امکان دارد این تغییر رنگ نشان‌دهنده مشکل یا آسیبی جدی در دهان و دندان باشد. رایج‌ترین علل سیاه شدن لثه عبارتند از:

ملانین، عاملی طبیعی برای تیرگی لثه‌ها

رنگ لثه از قرمز یا صورتی تا قهوه‌ای یا سیاه متفاوت است. بدن به طور طبیعی ملانین تولید می‌کند، ملانین ماده‌ای است که منجر به ایجاد رنگ پوست، مو و چشم‌ها می‌شود. هرچه ملانین در بدن بیشتر باشد مو، پوست یا چشم‌ها تیره‌تر می‌شوند.

در برخی افراد لثه‌های قهوه‌ای تیره یا سیاه، ممکن است به دلیل داشتن ملانین بیشتر در بدن آن‌ها باشد. در این حالت لثه‌های فرد، همیشه تیره هستند، البته جای نگرانی نیست. اما اگر رنگ لثه در مدت کوتاهی تغییر رنگ دهد یا لکه‌های سیاهی روی آن ظاهر شود، احتمالا ناشی از مشکل دیگری است که باید برای بررسی به دندانپزشک مراجعه شود.

سیگار کشیدن و تاثیر آن بر رنگ لثه، گونه و لب‌ها

بعد از ملانین که عاملی طبیعی در بدن برای تغییر رنگ لثه‌ها است، مصرف طولانی مدت سیگار باعث تغییر رنگ لثه‌ها خواهد شد. در این حالت به این نوع تغییر رنگ لثه، ملانوز سیگاری (smoker’s melanosis) می‌گویند. این روند تغییر رنگ به این صورت است که سلول‌های تخصصی بدن به نام ملانوسیت، که ملانین می‌سازند، در مواجه با نیکوتین موجود در تنباکو ملانین بیشتری تولید می‌کنند. در این حالت رنگ لثه‌ها از صورتی یا قرمز به قهوه‌ای یا سیاه تغییر خواهد کرد.

تغییر رنگ لثه در اثر مصرف سیگار، ممکن است به صورت تکه‌ای روی لثه ایجاد شود یا قسمت بزرگی از آن را تحت تاثیر قرار دهد. لازم به ذکر است که در مواردی سیگار باعث تغییر رنگ گونه‌ها و لب‌ها خواهد شد.

نکته: تحقیقات نشان داده‌اند که ترک سیگار ممکن است باعث تغییر رنگ لثه‌ و لب‌ها به سمت قرمز یا صورتی شود. البته مدت زمان لازم برای این تغییرات به طول مدتی که شخص سیگار کشیده است بستگی دارد.

فقر ویتامین C عامل برای تیرگی لثه‌ها‌؛ کمبود چه ویتامینی باعث سیاه شدن لثه میشود؟

فقر شدید ویتامین C منجر به ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود. با ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، میزان التهاب و خونریزی در لثه‌ها افزایش پیدا می‌کند. با ادامه فقر ویتامین C در بدن، التهاب لثه‌ها افزایش یافته و منجر به شل شدن آن‌ها و خونریزی بعد از هر بار مسواک زدن یا خوردن مواد غذایی سفت خواهد شد. به مرور زمان کمبود ویتامین C، باعث فاسد شدن لثه‌ها و تغییر رنگ آن‌ها می‌شود و عاج دندان‌ها را ضعیف خواهد کرد.

باید اشاره کنیم که ویتامین C  نقش موثری در تولید کلاژن داشته و به همین دلیل در سلامت لثه‌ها تاثیر بالایی دارد. در نتیجه کمبود ویتامین C و دیگر ویتامین‌ها، باعث ضعیف شدن لثه‌ها، تغییر رنگ آن‌ها و التهاب در دهان خواهد شد.

ارتباط بین مصرف برخی داروها با سیاه شدن لثه‌ها

عوارض جانبی برخی داروها، تاثیر بر رنگ لثه‌ها، لب‌ها و حتی پوست صورت و بدن است. به عنوان مثال مینوسیکلین (Minocycline) دارویی است که برای درمان آکنه و برخی عفونت‌ها مانند کلامیدیا استفاده می‌شود. یکی از عوارض جانبی مصرف این دارو، تغییر رنگ بافت‌های دهان است. افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند، در صورت بروز هر گونه تغییر رنگی در دهان و پوست بدن خود باید به پزشک اطلاع دهند تا داروی جایگزین را برای آن‌ها تجویز کند.

از دیگر داروهایی که ممکن است منجر به سیاه شدن لثه‌ها شوند می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• کلروکین (داروهای ضد مالاریا)
• کینین (داروی ضد انگلی)
• زیدوودین (ضد رتروویروس)
• کلرپرومازین (ضد جنون)
• کتوکونازول (ضد قارچ)
• بلئومایسین (داروی شیمی درمانی)
• سیکلوفسفامید (داروی شیمی درمانی)

اگر در زمان مصرف این داروها دچار تیرگی لثه یا پوست بدن شدید، به پزشک معالج خود اطلاع دهید.

علت سیاه شدن لثه زیر دندان روکش شده با ضایعه تاتو آمالگام

خالکوبی آمالگام (Amalgam tattoo) نوعی ضایعه پیگمانته شایع در مخاط دهان است که احتمال دارد در هر جایی از دهان ظاهر شود. علت این ضایعه قرارگیری ذرات آمالگام در مخاط دهان است. آمالگام ترکیبی از فلزات است که برای ساختن پرکننده‌ها و روکش‌های دندان‌ها استفاده می‌شود. اگر ذرات این ماده در لثه‌ها جابجا شوند، ممکن است تیرگی آن زیر پوست لثه ظاهر شده و منجر به تیره دیده شدن لثه‌ها خواهد شد.

نکته: خالکوبی آمالگام نیازی به درمان ندارد، زیرا هیچ خطری برای سلامتی نخواهد داشت.

عفونت لثه یا اولسراتیو نکروزان حاد، علت سیاه شدن لثه و درد در آن قسمت

ژنژیویت اولسراتیو نکروزان حاد (Acute necrotizing ulcerative gingivitis) نوعی عفونت حاد است که به ترانچ دهان (trench mouth) نیز معروف است. این عفونت منجر به تب، درد در لثه‌ها و بوی بد دهان خواهد شد. زمانی که ترانچ دهان منجر به لایه‌ای از بافت مرده روی لثه شود، ممکن است عفونت ایجاد شده باعث سیاه یا خاکستری شدن لثه شود.

معمولا دهان ترانچ ناشی از رشد سریع باکتری‌ها در دهان ایجاد می‌شود و این باکتری‌ها معمولا به دلیل التهاب لثه در دهان وجود دارند. جالب است بدانید که علت وجود باکتری‌های ایجاد کننده التهاب لثه، بهداشت نامناسب دهان، استرس بیش از حد، کمبود خواب یا رژیم غذایی ناسالم است.

نکته: علائم اولیه ترانچ دهان شامل خونریزی لثه، بوی بد دهان، بزاق زیاد و احساس بیماری است.

تیره شدن لثه‌ها در اثر پیشرفت شدید بیماری آدیسون

بیماری آدیسون بر غدد فوق کلیوی که هورمون‌های مختلفی را در بدن می‌سازند، تاثیر می‌گذارد. این اختلال باعث می‌شود که غدد فوق کلیوی نتوانند هورمون‌های کافی بدن را تولید کند. علائم اولیه بیماری آدیسون عبارتند از:

• خستگی
• احساس تشنگی بیشتر از حد معمول
• کاهش وزن ناخواسته
• کمبود اشتها
• عضلات ضعیف شده

با پیشرفت بیماری آدیسون، فرد ممکن است تیره شدن لثه‌ها و لب‌ها را تجربه کند. اصطلاح پزشکی برای این عارضه، هیپرپیگمانتاسیون (hyperpigmentation) است. باید اشاره کنیم که بیماری آدیسون علاوه بر تاثیر بر لب‌ها و لثه‌ها، باعث ایجاد لک‌های تیره روی پوست در نواحی مختلف خواهد شد. البته تیرگی اغلب روی زانوها، بند انگشت‌ها یا خطوط کف دست یا اطراف جای زخم‌ها است.

باید بگوییم که بیماری آدیسون به دلیل مشکل در سیستم ایمنی بدن ایجاد خواهد شد. این موضوع باعث می‌شود که بدن به غدد فوق کلیوی حمله کند و به آن آسیب برساند. بیماری آدیسون در صورت عدم درمان  عوارض شدیدی ایجاد می‌کند. به عنوان مثال اگر سطح تولید هورمون‌ها توسط غدد فوق کلیوی خیلی پایین بیاید، ممکن است باعث بحران آدرنال شود. علائم بحران آدرنال شامل کم آبی شدید، تنفس سریع و کم عمق، خواب آلودگی و پوست رنگ پریده و لطیف است. بحران آدرنال یک اورژانس پزشکی است.

بیماری ژنتیکی سندرم پوتز-جگرز، علت سیاه شدن لثه کودکان و نوجوانان

سندرم پوتز جگرز (Peutz-Jeghers syndrome) نوعی بیماری ژنتیکی است که خطر ابتلا به پولیپ یا سرطان را افزایش می‌دهد. این سندرم یکی از علائم اولیه ظهور کک و مک‌های آبی تیره یا قهوه‌ای تیره روی پوست است. این لکه‌های تیره ممکن است در دهان یا روی پوست انگشتان دست و پا ظاهر شوند.

معمولا کک و مک‌های حاصل از سندرم پوتز جگرز در دوران کودکی ظاهر و با افزایش سن ناپدید می‌شوند. از دیگر علائم کلیدی سندرم پوتز جگرز خونریزی یا انسداد روده است که معمولا در دوران کودکی نیز رخ خواهد داد. برای تشخیص دقیق بیماری دهان و دندان کودکان نیاز است که به دندانپزشکی کودکان مراجعه و راهنمایی لازم را دریافت نمایید.

نکته: با انجام آزمایش ژنتیکی می‌توان مشخص کرد که فرد مبتلا به سندرم پوتز جگرز است یا خیر.

ملانوم بدخیم دهان، خطرناک‌ترین علت تیره شدن لثه‌ها

ملانوم بدخیم دهان نوعی سرطان پوست است که در دهان از جمله روی لثه ایجاد می‌شود. ابتلا به ملانوم دهان نادر است و طبق آمار بین 0.2 تا 8 درصد از کل انواع سرطان‌های پوست را در ایالات متحده آمریکا را شامل می‌شود.

ملانوم بدخیم در مراحل اولیه ممکن است علائمی نداشته باشد. اما ممکن است نشانه‌هایی از تغییر در شکل، تقارن و رنگ را در پوست نشان دهد. در مراحل بعدی، علائم ملانوم بدخیم شامل زخم‌های باز، خونریزی غیر عادی و تورم در دهان است. باید اشاره کنیم که ملانوم باعث تغییر رنگ لثه‌ها از قهوه‌ای تیره تا آبی مایل به سیاه می‌شود. در این مرحله می‌توان گفت که علت سیاه شدن لثه و درد، زخم‌هایی است که در دهان ایجاد شده است.

برای تشخیص علت سیاهی لثه چه آزمایش‌هایی انجام می‌شود؟

برای تشخیص علت سیاهی لثه، دندانپزشکان ممکن است از روش‌های زیر استفاده کنند:

• بررسی تاریخچه کامل دندانپزشکی و علائم فعلی بیماری
• ارزیابی سابقه پزشکی بیمار از جمله مصرف دخانیات یا داروهای خاص
• بررسی دهان و دندان‌ها
• گرفتن عکس رادیولوژی از کل فک و دهان
• بررسی ضایعه و سایر قسمت‌های لثه
• بیوپسی از لثه تیره شده

این آزمایش‌ها به صورت مرحله به مرحله انجام می‌شوند. به این صورت که دندانپزشک از همان ابتدا، بیوپسی را برای بیمار تجویز نمی‌کند. با مطالعه مقاله «علت بیماری لثه و پریودنتال چیست؟» نیز می‌توانید اطلاعات تکمیلی در این زمینه را به دست آورید.

معرفی بهترین درمان سیاهی لثه در خانه

درمان سیاه شدن لثه به علت آن بستگی دارد. در صورتی که علت سیاه شدن بیماری زمینه‌ای باشد، با درمان  بیماری، رنگ لثه‌ها به سمت رنگ طبیعی خود تغییر خواهد کرد. البته در مواردی تیرگی لثه، حتی پس از درمان بیماری زمینه‌ای از بین نمی‌رود. با درمان بیماری زمینه‌ای، تنها از گسترش سیاهی لثه جلوگیری خواهد شد.

البته با رعایت بهداشت دهان و دندان و همچنین مراقبت از لثه‌ها می‌توان از التهاب لثه‌ها جلوگیری کرد. زیرا مهمترین عامل ایجاد عفونت لثه یا اولسراتیو نکروزان حاد، التهاب در لثه‌ها است. برای رعایت بهداشت دهان و دندان اقدامات زیر را انجام دهید:

• روزانه 2 مرتبه مسواک بزنید.
• از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
• روزانه حداقل یک مرتبه نخ دندان بکشید.
• از دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنید.
• پس از مصرف شیرینی و غذاهای حاوی قند و نشاسته، دهان خود را بشوید تا از تجمع پلاک دور دندان‌ها و کنار لثه‌ها خودداری کنید.
• حداقل هر 6 ماه یکبار برای بررسی دندان‌ها و لثه‌ها خود به دندانپزشک مراجعه کنید.

با همین چند اقدام ساده، به راحتی می‌توانید از التهاب لثه و بیماری‌های مرتبط به آن جلوگیری کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله لینک شده « 5 راه سالم نگه داشتن لثه» را مطالعه نمایید.

رایج‌ترین درمان‌های تخصصی سیاه شدن لثه

پس از مشخص شدن علت سیاه شدن لثه‌ها، دندانپزشکان بهترین روش‌های درمانی را به بیمار توصیه می‌کنند. در مواردی که علت سیاهی لثه، بیماری زمینه‌ای باشد، باید آن بیماری مدیریت و درمان شود. اما گاهی پس از شروع درمان تخصصی برای بیماری زمینه‌ای، رنگ تیره لثه‌ها سریع تغییر نخواهد کرد. در این حالت تیرگی لثه، از نظر زیبایی برای برخی از بیماران غیر قابل تحمل است.

با توجه سرعت کند تغییر رنگ تیره لثه، برخی بیماران از پزشک خود درخواست می‌کنند که درمان تخصصی ممکن و لازم را برای رفع تیرگی لثه آن‌ها انجام دهد. از جمله گزینه‌های درمانی برای رفع تیرگی لثه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• خراش‌های جراحی: بخشی از پوست لثه را با ابزارهای خاص ساییده تا تیرگی آن حذف شود.
• جراحی برداشتن لثه: برداشتن بخشی از بافت لثه تیره شده
• تبخیر لیزری: از بین بردن سلول‌های تیره لثه با لیزر
• کرایوسرجری: انجماد بافت تیره با ابزارهای خاص
• جراحی الکتریکی: استفاده از جریان الکتریکی برای برش بافت تیره شده
• استفاده از داروهای شیمیایی: مصرف داروهای خاص برای رفع تیرگی لثه
• پیوند لثه: استفاده از بخشی از بافت سقف دهان به جای بافت لثه تیره شده

استفاده از هر یک از این روش‌های درمانی معرفی شده بستگی به علت تیرگی لثه، وضعیت بیمار و تشخیص پزشک دارد.

بررسی علت تیره شدن لثه و ارائه درمان‌های تخصصی در کلینیک دندانپزشکی تاج

پیدا کردن کلینیک دندانپزشکی مجهز و معتبر بسیار مهم است؛ زیرا این روزها پیدا کردن کلینیکی مجهز، بهداشتی و دارای کادری متخصص بسیار سخت است. در اغلب موارد کادر فعال در مجموعه‌ها، تخصص کافی برای انجام درمان‌های تخصصی یا خدمات زیبایی دهان و دندان را ندارند. انجام هر گونه خدمات درمانی یا زیبای در کلینیک‌های غیر تخصصی، بازی با جان و سلامتی خود است. در این میان می‌توانیم یکی از بهترین کلینیک‌های دندانپزشکی تخصصی و شبانه روزی در تهران را به شما معرفی کنیم.

کلینیک دندانپزشکی تاج با کادری مجرب آماده ارائه درمان‌های تخصصی دندان و لثه و خدمات زیبایی دهان و دندان به شما عزیزان است. در مجموعه تاج برای رفاه حال بیماران امکان پرداخت هزینه درمان با شرایط ویژه و اقساطی وجود دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر یا اخذ نوبت مشاوره تخصصی رایگان با کلینیک تاج در ارتباط باشید.

راه‌های ارتباطی:

• سایت کلینیک تاج به آدرس: tajdental.clinic
• شماره تماس: 02191304790
• آدرس کلینیک: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش ( چهار راه ایرانپارس) طبقه فوقانی بانک سپه، پلاک ۲

پرتکرارترین سوالات کاربران

علت سیاهی لثه چیست؟

خیلی چیزها ممکن است باعث سیاه شدن لثه‌ها شوند. در اغلب موارد در اثر مصرف سیگار، داروهای خاص و عفونت لثه، این بافت‌های سخت تیره و سیاه می‌شوند. اما در مواردی هم این تیرگی‌ها ناشی از بیماری‌های خطرناک دیگری مانند بیماری آدیسون، ملانوم بدخیم دهان و سندرم پوتز جگرز هستند.

آیا سیگار کشیدن باعث سیاه شدن لثه می شود؟

بله، سیگار کشیدن باعث سیاه شدن لثه‌ها می‌شود که به ملانوز سیگاری معروف است. علت سیاه شدن لثه‌ها و لب‌ها در اثر مصرف سیگار این است که نیکوتین موجود در سیگار منجر به تولید بیشتر ملانین، در قسمت‌هایی که در ارتباط مستقیم با سیگار و نیکوتین است می‌شود. در نتیجه لب‌ها لثه‌ها و حتی گونه‌ها تیره خواهند شد.

چگونه می‌توانم از شر لثه‌های سیاه خلاص شوم؟

سیاه شدن لثه‌ها همیشه به درمان نیازی ندارد، زیرا در اغلب موارد این تیرگی بر ظاهر لثه‌ها اثر داشته و خطری برای فرد ایجاد نمی‌کند. اما برخی افراد به دلایل زیبایی با سیاه شدن لثه‌های خود مشکل دارند که در این حالت گزینه‌های مختلفی برای رفع تیرگی لثه‌ها وجود دارد. از این روش‌های درمانی می‌توانیم به سایش جراحی، تبخیر با لیزر، کرایوسرجری، الکتروسرجری، روش‌های شیمیایی و پیوند لثه اشاره کنیم.

کمبود چه ویتامینی باعث سیاه شدن لثه میشود؟

یکی از مهمترین ویتامین‌های بدن که تاثیر بالایی در سلامت لثه‌ها و دهان و دندان دارد، ویتامین C است. این ویتامین به دلیل تاثیر در تولید کلاژن (کلاژن برای سلامت لثه‌ها مهم است) و سیستم ایمنی بدن (ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن مساوی است با التهاب در دهان)، بر سلامت لثه‌ها تاثیر بالایی دارد.