شکستگی دندان و راه های تشخیص و درمان آن
بدون شک، ترک خوردگی و شکستگی دندان می تواند زیبایی دندان ها و لبخند را تحت تاثیر قرار دهد، به ویژه اگر در دید دیگران باشد. اما شکستگی دندان جلو نه تنها به زیبایی لبخند آسیب می زند، بلکه عوارض و خطراتی را برای سلامت دندان و دهان به همراه دارد. بنابراین، حتما باید به ترمیم شکستگی دندان بپردازید. اگر متوجه شدید که دندان‌تان ترک خورده یا شکسته است نگران نباشید. در اکثر موارد این وضعیت قابل درمان است و دندان‌تان می تواند نجات پیدا کند.
شکستگی دندان چیست؟
شکستگی دندان یک ترک کوچک روی تاج دندان ها است که ممکن است تا زیر لثه ها هم ادامه داشته باشد. برخی از شکستگی ها ممکن است با درد کمتری همراه باشند. با این حال، بیشتر شکستگی ها معمولا قبل یا بعد از جویدن غذا باعث ایجاد درد شدید می شوند، که به عنوان سندرم دندان ترک خورده شناخته می شوند.
شکستن دندان دلایل مختلفی دارد که گاها به دلیل آسیب دیدگی یا ترمیم های ضعیف دندانی روی دندان های جلو ظاهر می شود. ترک ها معمولا روی سطوح جونده دندان های عقبی مانند دندان های پرمولر و مولر ایجاد می شوند. این ترک ها از فشار مداوم ناشی از گاز‌گرفتن یا جویدن اجسام سفت ایجاد می شوند. با این حال، برای درک عمیق‌تر دلایل شکستگی دندان با ما همراه باشید.
از کجا متوجه شویم دندان ما شکسته است؟
تشخیص علائم ممکن است کمی دشوار باشد. اما چنانچه دچار علائم زیر شدید به دندانپزشک مراجعه کرده تا معاینه بر روی دندان های شما صورت بگیرد.
علائم معمولی شکستگی دندان شامل موارد زیر می شوند:
- درد شدید قبل یا بعد از جویدن مواد سفت با دندان های خلفی
- حساسیت به مواد سرد، گرم یا شیرین
- احساس درد در دندان آسیب دیده
- تورم لثه در اطراف دندان
علت شکستن دندان چیست؟
فشارهای زیادی که به ساختار دندان وارد می شود، می تواند منجر به شکستگی های جزئی شود و این شکستگی ها ممکن است در طول زمان به تدریج افزایش یابند. افراد بالای 50 سال سن، به دلیل ضعف طبیعی دندان ها و لثه ها، اغلب در معرض خطر شکستگی دندان قرار می گیرند. با این حال، بزرگسالان با توجه به سبک زندگی خود ممکن است در هر سنی با شکستگی روبرو شوند.
انواع مختلفی از ترک ها و شکستگی ها در دندان‌ها وجود دارند. ترک دندان وقتی اتفاق می افتد که سطح دندان آسیب ببیند، اما به صورت کامل شکسته نشود. اما شکستگی به معنی این است که یک دندان به صورت کامل شکسته و به چند قسمت تقسیم شود.
عوامل اصلی شکستن دندان عبارتند از:
- دندان قروچه و براکسیسم (فشردن بیش از حد دندان).
- جویدن مواد سفت مانند دانه های ذرت و آب نبات های سفت.
- پیری و ضعف ساختار طبیعی دندان.
- آسیب ها و ضربه ها مانند تصادف یا سقوط.
- اثرات فشار حرارتی ناشی از مصرف مواد داغ و تغییر دما (مانند خوردن مواد داغ و سپس شستشو با آب یخ).
- پرکردگی دندان که به مرور زمان ساختار دندان را ضعیف می کند.
🎯 این نوشته رو از دست ندید: همه چیز درباره کامپوزیت دندان
انواع شکستگی دندان
مطابق با دسته بندی انجمن اندودنتیکس، علل و انواع شکستگی دندان به پنج دسته تقسیم می شوند:
ترک های مویی دندان (Craze lines)
یکی از انواع شکستگی دندان کریز لاین ها یا ترک های مویی می باشند. این ترک ها شکستگی های مویی روی مینای خارجی دندان ها هستند که به شکل خطوط عمودی معمولا در دندان های جلویی بزرگسالان دیده می شوند. ترک های مویی بسیار کم عمق و بدون درد هستند و معمولا مشکلی ایجاد نمی کنند.
کریز لاین ها بیشتر به جنبه های زیبایی مرتبط هستند و در برخی موارد ممکن است لکه ها و پلاک را جذب کنند. این خطوط اغلب به علت سایش و ترک خوردگی در اثر استفاده روزانه، فشار ناشی از جویدن یا مصرف مواد سفت مانند مغز ذرت بو داده یا جویدن یخ ایجاد می شوند.
شکستگی دندان جلو معمولا بدون درد است و اغلب نیازی به درمان ندارند. در صورتی که زیبایی لبخند تحت تاثیر قرار گرفته باشد، می توان از روکش دندان (یک ماده کامپوزیت برای پوشاندن خطوط) برای پنهان کردن آنها استفاده کرد.
شکستگی کاسپ دندان (Fractured Cusp)
شکستگی کاسپ دندان نوع دیگری از انواع شکستگی دندان است. شکستگی کاسپ به شکل رایج در سمت زبان، دندان های پشتی پایین و در سمت گونه، دندان های عقبی بالایی رخ می دهد. این نوع شکستگی به ندرت به پالپ دندان آسیب می زند و معمولا درد زیادی ایجاد نمی کند.
شکستگی کاسپ دندان زمانی روی می دهد که کاسپ دندان از طریق فشارهای مداوم یا پوسیدگی شدید دندان ضعیف می شود. علائم احتمالی شکستگی کاسپ شامل حساسیت به دما، درد شدید هنگام جویدن، تحریک لثه و حساسیت در قسمت های بریده شده از کاسپ می باشد.
درمان شکستگی کاسپ عموما با استفاده از روکش دندان صورت می گیرد که هدف آن پوشش و حفاظت از دندان می باشد. در بعضی موارد ممکن است پرکردن دندان نیز توصیه شود. اگر شکستگی به عمق دندان نفوذ کرده باشد، ممکن است نیاز به ترمیم کانال ریشه داشته باشد. در صورت تشخیص زود هنگام، احتمالا می‌توان با قرار دادن یک انله روی کاسپ ترک خورده، از ادامه شکستگی جلوگیری کرد.
دندان ترک خورده (Cracked Tooth)
دندان ترک خورده، یک نوع شکستگی ناقص در دندان است که از سطح قابل جویدن دندان شروع شده و به صورت عمودی به سمت ریشه دندان ادامه پیدا می کند. وقتی مینای دندان ترک می خورد، این مسئله باعث تحریک ناحیه پالپ می شود و در نهایت به آسیب پالپ و ایجاد درد منجر می شود. این درد می تواند متغیر باشد، از حساسیت به دما و جویدن تا درد مداوم و طولانی که فرد را در شب بیدار نگه می دارد.
عوامل مهمی که به شکستن دندان ترک خورده منجر می شوند، نیروهای اکلوزال هستند که هنگام بسته شدن یا فشردن فک ها به دندان های مقابل وارد می شوند. بیشترین محل شکستگی روی سطح جونده دندان قرار دارد. به علت گسترش ترک به سمت ریشه، احتمال بروز عفونت ریشه (بیماری ریشه دندان) نیز وجود دارد.
درمان دندان ترک خورده بستگی به شدت و عمق ترک دارد. برای دندان هایی که به درمان پاسخ می دهند، معمولا از روکش به عنوان یک گزینه برای ترمیم دندان و جلوگیری از پیشرفت ترک استفاده می شود. در این مرحله، تشخیص زودهنگام بسیار حائز اهمیت است. زیرا ترک ممکن است به مرور بدتر شود و دیگر درمان نشود.
دو نیم شدن دندان (Split Tooth)
دو نیم شدن دندان به علت شکستن دندان به طور کامل و بدون درمان اتفاق می افتد. این مشکل از ناحیه بالای دندان تا زیر لثه ادامه دارد و از ناحیه پروگزیمال به نزدیک دندان پایینی امتداد می یابد.
در این نوع شکستگی دندان بخش های دندان به طور کامل از هم جدا شده و حتی شل می شوند. دو نیم شدن دندان ممکن است نتیجه عادات مضری مانند ساییدن، فشردن، جویدن یخ، جویدن اشیا و مصرف غذاهای سفت باشد. اگر دندان قابل نجات باشد، درمان معمولا شامل روت کانال و قرار دادن تاج دندان می شود. اگر دندان قابل نجات نباشد، درمان تنها شامل کشیدن دندان است.
شکستگی عمودی ریشه (Vertical Root Fracture)
شکستگی عمودی از محل ریشه دندان شروع شده و به سمت سطح دندان گسترش می یابد. این نوع شکستگی دندان ممکن است قسمتی از ریشه یا تمام طول آن را در بربگیرد و به سمت زبان دندان حرکت کند. اغلب این شکستگی ها زمانی تشخیص داده می شوند که استخوان و بافت عفونی شده اند. شکستگی های ریشه معمولا با تاریخچه ترمیم ریشه دندان همراه هستند و معمولا با کشیدن دندان درمان می شوند. در برخی موارد، دندانپزشکان متخصص ممکن است تلاش کنند تا ریشه شکسته را بردارند.
درمان شکستگی دندان چیست؟
اگر شکستگی دندان شما در یکی از انواعی گه در بالا توضیح دادیم قرار دارد، درمان آن ضروری است. در ادامه به گزینه های معمول درمان شکستگی دندان می پردازیم:
باندینگ دندان (Dental Bonding)
در این روش، مواد از جمله رزین های کامپوزیت و چسب مخصوص به دندان ها چسبانده می شوند. با استفاده از نور لایت کیور با شدت بالا، ترک ها و شکاف های دندان پر می شوند. باندینگ دندان یک گزینه غیر جراحی و معمولی در درمان ترمیمی شکستگی های دندان است. این روش بدون نیاز به کشیدن دندان انجام می شود.
تاج دندان (Dental Crown)
تاج های دندانی، دندان های مصنوعی هستند که بر روی دندان های آسیب دیده، پوسیده یا ضعیف قرار می گیرند. این تاج ها از جنس های مختلفی مانند فلز، سرامیک یا رزین کامپوزیت تهیه می شوند. اگر شکستگی دندان شما شدید باشد ولی نیازی به کشیدن دندان نباشد، تاج دندان گزینه مناسبی برای ترمیم و استحکام دادن به دندان است. تاج دندان قسمت های ترک خورده دندان را تقویت کرده و به دندان شکل، عملکرد و ظاهر طبیعی را باز می گرداند.
درمان کانال ریشه (Root Canal)
در بسیاری از موارد، ترک های دندان به دلیل عمیق شدن در دندان به پالپ (بخش داخلی دندان) می رسند. در این شرایط، اجرای درمان کانال ریشه یا عصب کشی دندان ضروری است. این روش به پاکسازی و ترمیم ریشه دندان های عفونی یا ملتهب می پردازد. اگر دندان به علت عفونت یا ترک عمیق غیر قابل نجات باشد، باید آن را کشید و پس از آن مراقبت های لازم را انجام داد.
کشیدن دندان (Tooth Extraction)
دندان ها معمولا به دلیل پوسیدگی شدید، ضربه های سنگین، جراحات و شکستگی های شدید کشیده می شوند. اگر ترک دندان به سمت زیر خط لثه گسترش پیدا کند، نیاز به برداشتن کل دندان و حتی برش قسمت های ریشه دارد. پس از کشیدن دندان، روش هایی مانند ایمپلنت دندان می توانند به عنوان جایگزین مورد استفاده قرار گیرند.
لطفا توجه داشته باشید که نوع درمانی که برای شکستگی دندان مورد نیاز است، به وضعیت شکستگی، میزان آسیب دیدگی و دیگر عوامل بستگی دارد. همیشه بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کرده تا بهترین راهکار درمانی را برای شما تعیین کند.
درمان خانگی شکستگی دندان
دندان شکسته را پیش خود نگه دارید
اگر قادر به نگه داشتن تکه شکسته دندان هستید آن را نزد خود نگه دارید. این امر می تواند در مراجعه به دندانپزشک مفید باشد. بعضی اوقات دندانپزشک می تواند دندان شکسته را در جای خود قرار دهد، بنابراین بهتر است آن را نگه دارید. تکه دندان شکسته را با دقت برداشته و در جایی نظیر شیر یا بزاق دهان قرار دهید تا فاسد نشود. هنگام مراجعه به دندانپزشک، تکه دندان را همراه با خود ببرید.
قرقره کردن با آب نمک
به منظور پیشگیری از عفونت دندان شکسته، می توانید قرقره کردن با آب نمک را انجام دهید. یک مقدار کم نمک را در یک فنجان آب گرم حل کنید. این محلول را در دهان خود برای 30 تا 60 ثانیه حفظ کرده و در ناحیه دندان شکسته قرقره کنید. این کار را پس از هر وعده غذایی تکرار کنید.
برای کاهش درد، مسکن دندان درد بخورید
اگر دندان شما آسیب جدی دیده است، ممکن است دچار درد شدیدی شوید. به منظور مدیریت این درد و پیش از مراجعه به دندانپزشک، می توانید مسکن های دندان درد مصرف کنید.
مشتقات ایبوپروفن مانند موترین (Motrin) و آدویل (Advil) معمولا برای کاهش درد و التهاب مناسب هستند. ایبوپروفن علاوه بر درمان درد، می تواند تورم را نیز کاهش دهد. اگر ایبوپروفن در دسترس نیست، می توانید یکی از مشتقات استامینوفن مانند تایلنول (Tylenol) را مصرف کنید.
لبه های تیز دندان شکسته را با وکس دندان کاور کنید
بعضی اوقات شکستگی دندان به قدری تیز است که ممکن است به زبان یا لثه آسیب برساند. به منظور جلوگیری از این نوع آسیب ها، می توانید لبه های شکسته را با وکس دندان پوشش دهید. این وکس را از داروخانه تهیه کرده یا از دندانپزشک خود بخواهید.
همچنین می توانید از آدامس بدون قند برای پوشش دادن لبه های تیز دندان شکسته استفاده کنید.
هنگام غذا خوردن مراقب باشید
ممکن است چند روز طول بکشد تا برای درمان دندان شکسته به دندانپزشک مراجعه کنید. در این مدت، برای جلوگیری از مشکلات بیشتر، نکات زیر را رعایت کنید:
- غذاهای نرم بخورید. دندان شکسته بسیار ضعیف است و ممکن است باعث شکستگی بیشتر و درد شود. بنابراین، غذاهای نرم مانند پودینگ، سوپ و بلغور جو را مصرف کنید.
- سعی کنید غذاهای گرم یا سرد نخورید. دندان شکسته به دما حساس است و ممکن است خوردن غذایی خیلی گرم یا خیلی سرد درد و ناراحتی ایجاد کند. بنابراین، غذا را در دمای اتاق مصرف کنید.
- ترجیحا غذا را با طرف سالم دهان مصرف کنید. جویدن ممکن است به درد بی افزاید، بنابراین از جویدن غذا با دندان شکسته خودداری کنید.
پیشگیری از شکستگی دندان
روش های متعددی برای جلوگیری از شکستگی دندان جلو وجود دارد. این روش ها شامل پرهیز از غذاهای سفت و استفاده از محافظ دهان در حین ورزش می شوند. مراقبت منظم از دندان ها و مراجعه به دندانپزشک به شما کمک می کند تا دندان‌های خود را در وضعیت سالم و صحیح نگه دارید.
هر چه ترمیم شکستگی دندان را بیشتر به تعویق بیاندازید، خطر ابتلا به عفونت افزایش می یابد. اگر به خاطر ترکی در دندان های خود احساس درد می کنید، بهترین اقدام این است که با دندانپزشک خود تماس بگیرید. او بتواند دندان های شما را معاینه کرده و درمان مناسب را در اسرع وقت انجام دهد.
هزینه ترمیم شکستگی دندان
بسته به نوع درمان مورد نیاز، هزینه های خدمات ترمیم و درمان شکستگی دندان متغیر خواهد بود. در صورت وجود عوارض و نیاز به درمان های اضافی، هزینه های اضافی نیز ممکن است به وجود آید. قبل از شروع درمان، از دندانپزشک خود بخواهید که یک برنامه درمانی به همراه هزینه های مربوطه را برای شما توضیح دهد.